بررسی روند سرانه مصرف آب در ایران براساس رژیم غذایی دو دهه گذشته

در این پژوهش روند سرانه مصرف آب کشاورزی با توجه به سرانه مصرف محصولات کشاورزی و دامی از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۹۰ برای ایران مورد بررسی قرار گرفت. محصولات کشاورزی و دامی در ۹ گروه طبقه­بندی شدند که هر گروه دارای زیر گروه­های مختص به خود می­باشند. نتایج نشان داد در دوره ۲۲ ساله یاد شده، روند مصرف آب با توجه به  تغییرات رژیم غذایی، روند صعودی داشته است. گندم از گروه غلات و گوشت از تولیدات دامی بیشترین مصرف آب را شامل بودند.میانگین سرانه مصرف آب در سال­های ۱۳۶۸ تا ۱۳۹۰ برابر با ۱۴۲۰ متر مکعب برآورد شد که بیشینه و کمینه مقدار آن به ترتیب برای سال­های ۱۳۶۸ و ۱۳۸۶ بود. حجم آب مجازی از طریق مصرف محصولات کشاورزی و دامی از ۶۱ میلیارد متر مکعب در سال ۱۳۶۸ به ۱۲۰ میلیارد متر مکعب در سال ۱۳۹۰ افزایش یافته است. سهم آب وارداتی از طریق محصولات کشاورزی و دامی برای دوره ۲۲ ساله، حدود ۱۱ تا ۲۷ با میانگین ۶۰/۱۷ میلیارد متر مکعب بوده است. محصولات دیم با متوسط مصرف ۳۰/۱۷ میلیارد متر مکعب آب از طریق بارش، بخشی از مصرف سالانه را تامین می­کنند. با کسر این آب و واردات آب مجازی، سهم آب مصرفی از منابع تجدید پذیر کشور در محدوده ۶۳ (۱۳۸۷) تا ۸۱ (۱۳۹۰) میلیارد متر مکعب برآورد شد. با توجه به شاخص­های ارزیابی منابع آب، کشور ایران در سال­های مورد مطالعه (۱۳۸۳ تا ۱۳۹۰) در شرایط بحران آبی قرار داشته که افزایش جمعیت و تغییر رژیم غذایی مردم نسبت به گذشته ممکن است در این امر تاثیر داشته باشند. تنظیم رژیم غذایی مناسب از قبیل کنترل مصرف غلات و گوشت قرمز، ایجاد بازار مناسب فروش محصولات کشاورزی، فرآوری کردن محصولات تلف شده، واردات محصولات غذایی و افزایش بهره­وری می­تواند در جلوگیری از بحران منابع آب کشور موثر باشد.

کلیدواژه ها:

روند مصرف آب ، منابع آب ، محصولات کشاورزی ، جمعیت