اثربخشی تغییر روش آبیاری و آرایش کاشت چغندرقند بر بهره وری آب، عملکرد و راندمان کاربرد آب در دشت میاندوآب

چغندرقند از محصولات اصلی و با نیاز آبی بالا در حوضه آبریز دریاچه ارومیه می­باشد. آرایش کاشت و روش آبیاری چغندرقند تاثیر به­سزایی در افزایش راندمان کاربرد آب، عملکرد و بهره­وری فیزیکی آب این محصول دارد. برای بررسی تاثیر روش آبیاری و آرایش کاشت در این سه شاخص، یک مطالعه میدانی در سال زراعی ۹۶-۱۳۹۵ در دو مزرعه پایلوت (مزارع A و B) در شبکه آبیاری و زهکشی میاندوآب و تحت مدیریت زارعین، انجام گردید. در این مطالعه بخشی از هر مزرعه به عنوان شاهد (آرایش کاشت مرسوم و آبیاری نواری) و بخشی دیگر به­عنوان تیمار (تغییر آرایش کاشت و تغییر روش آبیاری سطحی از نواری به جویچه­ای) در نظر گرفته شد. قسمت شاهد هر مزرعه به صورت شیارهایی کم­ارتفاع در داخل نوار و با فواصل ۵۰ سانتی­متر (IA-C و IB-C) و قسمت تیمار هر مزرعه به­صورت آرایش کشت دو ردیفه (اصطلاحا آرایش ۶۰×۴۰ سانتی­متر: IIA-T و IIB-T) و روش آبیاری جویچه­ای بود. مطابق نتایج، بیش­ترین راندمان کاربرد آب در قسمت IIA-T با ۲/۷۷ درصد و کمترین راندمان کاربرد آب در IB-C با ۲/۱۰ درصد به دست آمد. متوسط راندمان کاربرد آب (طی ۱۲ آبیاری) در بخش­های IIA-T و IIB-T به­ترتیب ۵/۵۴ و ۱/۵۱ درصد و در بخش­های IA-C و IB-C به­ترتیب برابر ۷/۳۸ و ۳/۳۹ درصد به دست آمد. بر اساس نتایج به دست آمده، با تغییر الگوی کاشت از روش مرسوم منطقه به آرایش کاشت دو ردیفه ۶۰×۴۰ و تغییر روش آبیاری، مقدار آب آبیاری به­طور متوسط ۷/۲۹ درصد کاهش و متوسط عملکرد چغندرقند در دو مزرعه از ۳/۶۴ به ۷۴ تن در هکتار افزایش یافت (افزایش ۲/۱۵ درصد). بهره­وری فیزیکی آب چغندرقند نیز از مقدار متوسط ۷۵/۳ به ۴۷/۶ کیلوگرم بر مترمکعب افزایش یافت (افزایش ۷۱/۲ کیلوگرم بر مترمکعب).

کلیدواژه ها:

آبیاری جویچه ای ، بهره وری فیزیکی ، بازده کاربرد ، بهبود آبیاری