تاثیر مدیریت آبیاری و الگوی کشت بر شاخص های کیفیت خاک (مطالعه موردی: عرصه های کشاورزی سمنان)

کیفیت خاک عاملی است که در اثر تغییر در ویژگی­های ذاتی خاک و چگونگی مدیریت حاکم بر آن تغییر می­کند. به منظور ارزیابی کیفیت خاک متاثر از نوع کاربری، مدیریت های مختلف آبیاری، و نوع کشت در منطقه سمنان، از شاخص کیفیت تجمعی و شاخص کیفیت نمرو استفاده شد. با حفر و تشریح ۱۳ خاکرخ در پنج مزرعه و باغ منتخب و نمونه برداری از افق های سطحی و متوسط عمقی، ۱۴ویژگی موثر در کیفیت خاک تعیین و دو شاخص یادشده محاسبه گردیدند. نتایج نشان داد که خاک های اراضی زراعی در لایه های سطحی دارای درجه کیفیت II و III و خاک های اراضی باغی در لایه های سطحی و متوسط عمقی به دلیل عدم تکامل پروفیلی، پایین بودن کربن آلی و بالابودن میزان شوری دارای درجه کیفیت IV هستند. بالاترین میانگین شاخص های کیفیت خاک لایه سطحی به یونجه (آبیاری غرقابی) با ۶۷/۰ اختصاص یافت؛ پس از آن جو (آبیاری بارانی) با ۵۹/۰، باغ زیتون (آبیاری قطره ای) با ۳۹/۰ و باغ زیتون (آبیاری غرقابی) با ۳۲/۰ قرار گرفتند. این یافته اثر مثبت محصولات پوششی در احیای خاک های این منطقه را نشان داد. تاثیر مدیریت آبیاری بر شاخص های کیفیت خاک حاکی از آن است که نوع سامانه آبیاری به تنهایی نتوانسته است تفاوت معنی داری در کیفیت خاک ایجاد نماید. به طوری که آبیاری غرقابی در یونجه و باغ زیتون به ترتیب بالاترین و پایین­ترین شاخص کیفیت را داشت. همچنین در باغ زیتون با آبیاری های قطره ای و غرقابی، تفاوت معنی داری در شاخص های کیفیت خاک مشاهده نشد. بهره گیری از شاخص های مذکور این امکان را به مجریان بخش های کشاورزی می دهد تا در انتخاب استراتژی های مدیریتی و نظارت بر تغییرات کیفیت خاک تصمیم گیری نمایند.

کلیدواژه ها:

احیای سرزمین ، کشاورزی پایدار ، شاخص کیفیت تجمعی ، شاخص کیفیت نمرو