بررسی عملکرد و کیفیت علوفه در توده های بومی ماشک (Vicia sativa)، در شرایط آبی و دیم منطقه لرستان

به منظور بررسی عملکرد و کیفیت علوفه در ۶ توده محلی ماشک، دو آزمایش آبی و دیم در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی خرم­ آباد به اجرا درآمد. عملکرد علوفه تر و خشک، ارتفاع بوته و صفات کیفی (درصد قابلیت هضم، درصد پروتئین خام، کربوهیدرات های محلول در آب، فیبر خام، دیواره سلولی بدون همی سلولز ADF، دیواره سلولیNDF و خاکستر کل) در سال­های ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ اندازه گیری شد. در تجزیه واریانس مرکب دو آزمایش، اثر محیط برای کلیه صفات بجز درصد قابلیت هضم معنی دار بود و متوسط میانگین ژنوتیپ­ها در محیط آبی و دیم به­ترتیب برای عملکرد علوفه خشک (۷۶/۲ و ۳۵/۲ تن)، پروتئین خام (۸/۲۴ و ۶/۲۱ درصد) و کربوهیدرت­های محلول (۹/۱۰ و ۹/۱۲ درصد) بود که نشان­دهنده افزایش عملکرد علوفه و درصد پروتئین خام و کاهش کربوهیدرات های محلول در شرایط آبی بود. اثر ژنوتیپ برای عملکرد علوفه، ارتفاع بوته، کربوهیدرات های محلول و درصد NDF معنی­دار بود. ضریب همبستگی بین عملکرد علوفه با صفات ارتفاع بوته، درصد کربوهیدرات های محلول و فیبرخام مثبت و با درصد پروتئین خام منفی و معنی دار بود. از طرف دیگر کربوهیدرات های محلول با عملکرد علوفه، ارتفاع بوته، درصد قابلیت هضم همبستگی مثبت و با صفات پروتئین خام، درصد خاکستر و درصد ADF و NDF همبستگی منفی و معنی­دار داشتند. در تجزیه کلاستر، ۶ ژنوتیپ در دو گروه قرار گرفتند. در نمودار بای پلات براساس شاخصهای پنج­گانه مقاومت به خشکی توده های حساس و مقاوم به خشکی از هم متمایز شدند. طلارزان (ازنا) با عملکرد ۱/۳ و ۷/۲ تن در هکتار علوفه خشک به­ترتیب در محیط آبی و دیم برای کشت در دیمزارهای پرباران استان توصیه شد. توده­های ترش آباد دورود و فهره الیگودرز به­ترتیب با عملکرد ۵۵/۲ و ۷۲/۲ تن در هکتار علوفه خشک در شرایط دیم به­عنوان توده­های متحمل به خشکی شناخته شدند و برای کشت در دیمزارهای کم بازده استان معرفی شدند. توده های دورود و باوکی (ازنا) به ترتیب با تولید ۳۹/۲ و ۰۲/۳ تن در هکتار علوفه در شرایط آبی به­عنوان حساس به خشکی و مناسب برای کشت آبی شناخته شدند. در بین توده­های یادشده فهره الیگودرز با دارا بودن ۷۴/۱۲ درصد کربوهیدارت­های محلول کیفیت علوفه بهتری داشت.

کلیدواژه ها:

ماشک ، عملکرد علوفه ، کیفیت ، تجزیه کلاستر ، تنش خشکی