شناسایی و پهنه بندی شاخص های آشفتگی بوم شناختی در آبخیز سامیان

آشفتگی های بوم شناختی می توانند به طور طبیعی (آتش سوزی، سیل، بهمن، طوفان یا آتشفشان) و یا در اثر فعالیت های انسانی (جاده سازی، آلودگی، تغییر کاربری یا استخراج معدن) ایجاد شوند و حتی می توانند یک زیستگاه را کاملا تغییر دهند. یکی از نیازهای برنامه ریزی برای مدیریت و حفاظت موثر و پایدار، درک و آگاهی بهتر از روند تغییرات مکانی این نوع آشفتگی هاست. بر همین اساس، تحقیق حاضر به منظور شناسایی و پهنه بندی شاخص های آشفتگی بوم شناختی در آبخیز سامیان واقع در اردبیل انجام شد. ابتدا کلیه شاخص های قابل استفاده (۲۹ مورد) در این ارزیابی شناسایی و محاسبه شدند. به منظور حذف بزرگی متغیرهای محاسبه شده، تمام آن ها در یک بازه عددی صفر تا یک استاندارد شدند در ادامه، از روش همبستگی اسپیرمن استفاده شد تا تاثیرگذارترین متغیرها انتخاب شود. سپس با استفاده از روش وزن دهی برابر، بر حسب تعداد متغیرها در هر گروه از ارزیابی، وزن بین صفر تا ۱ به طور مساوی به متغیرها اختصاص داده شد. در نهایت شاخص ها در چهار گروه مختلف شامل کاربری اراضی (G۱)، جمعیت شناختی (G۲)، منابع آلودگی (G۳) و هیدرولوژیکی (G۴) دسته بندی و مجموع وزنی گرفته شدند. نتایج حاصل از میانگین شاخص های هر چهار گروه به ترتیب برابر با ۰/۳۹، ۴۰/۰، ۰/۴۱ و ۰/۵۲ است و انحراف معیار هر گروه به ترتیب برابر با ۰/۱۷، ۰/۱۶، ۰/۱۰ و ۰/۱۵ است. نتایج نشان داد که حداکثر مقدار شاخص آشفتگی مبتنی بر گروه اول مربوط به زیرحوضه ۲۰ با مقدار ۰/۷۲ در طبقه زیاد، گروه دوم مربوط به زیرحوضه ۲۷ با مقدار ۰/۸۹ در طبقه بسیار زیاد، گروه سوم مربوط به زیرحوضه ۱۵ با مقدار ۰/۶۱ در طبقه زیاد و گروه چهارم مربوط به زیرحوضه ۲۵ با مقدار ۰/۸۲ در طبقه بسیار زیاد آشفتگی قرار گرفت.

کلیدواژه ها:

آبخیز سالم ، ارزیابی بوم سازگان ، تغییرات مکانی ، مناطق پرتنش