ارزیابی تناسب اراضی جهت کشت گندم دیم با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: حوزه قرهسو)

چکیده استفاده درست و بهینه از اراضی نیازمند ارزیابی دقیق منابع بومشناختی کشاورزی میباشد. ارزیابی توان اراضی جهت کشت محصولات مختلف اولین اولویت راهبردی جهت افزایش تولید و بهینهسازی مصرف منابع است. تحقیق حاضر به منظور شناخت عوامل و عناصر اقلیمی، توپوگرافی و شوری موثر بر کشت گندم دیم در حوزه قرهسو استان گلستان و پهنهبندی نواحی مستعد کشت این محصول با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) انجام شد. برای این کار ابتدا نیازهای بومشناختی گندم دیم با استفاده از منابع علمی موجود تعیین و درجهبندی گردید. سپس نقشههای موضوعی مورد نیاز تهیه و طبقهبندی شدند. متغیرهای محیطی مورد مطالعه شامل دمای کمینه، دمای متوسط، دمای بیشینه، بارش، شیب، جهت شیب، ارتفاع و هدایت الکتریکی (EC) بودند. از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی برای تعیین وزن معیارها استفاده شد. در نهایت با تلفیق و همپوشانی این نقشهها در محیط GIS نقشه پهنهبندی گندم دیم استخراج گردید. نتایج حاصل از پهنهبندی نشان داد که گندم در ۴ پهنه (خیلی مناسب، نسبتا مناسب، ضعیف و نامناسب) از نظر تناسب اراضی قرار میگیرند. حدود ۵۱۷۰ هکتار (۶ درصد) از مساحت اراضی زراعی حوزه قرهسو و ۳ درصد از مساحت کل اراضی حوزه دارای تناسب بالایی جهت کشت گندم دیم بودند. بارش مناسب، شیبهای کمتر و رو به جنوب و همچنین هدایت الکتریکی در حد مطلوب از ویژگیهای این مناطق است. همچنین نتایج نشان دادند که حدود ۹۰۹ هکتار (معادل ۵/۱ درصد) از اراضی زراعی حوزه قرهسو که زیر کشت گندم دیم بودند، پتانسیل کشت این محصول را نداشتند.

کلیدواژه ها:

تناسب اراضی ، حوزه قرهسو ، سامانه اطلاعات جغرافیایی ، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی