تحلیل فراوانی سه متغیره مشخصه های خشکسالی ها در شرق ایران با استفاده از توابع مفصل تودرتو

خشکسالی بعنوان یک وضعیت کمبود آب طولانی مدت، موضوعی چالش برانگیز در مدیریت منابع آب می باشد. این پدیده یکی از بلایای طبیعی پرهزینه و کمتر شناخته شده می باشد. تاکنون اغلب مطالعات خشکسالی بصورت تحلیل های تک-متغیره و دومتغیره بوده است. در این پژوهش به تحلیل سه متغیره خشکسالی در شرق ایران برای ۱۳ ایستگاه هواشناسی در دوره آماری ۲۰۱۷-۱۹۷۱ پرداخته شد. جهت استخراج پارامترهای شدت، مدت و پیک خشکسالی از شاخص SPImod استفاده گردید. در این راستا، قابلیت دوازده تابع مفصل کلایتون، فرانک، گالامبوس، پلاکت، گامبل- هوگارد، علی- میخائیل- حق، فارلی- گامبل- مورنگسترن،HRT، فیلیپ- گامبل، جوی، گامبل- بارنت و سارمونف جهت ایجاد توزیع توام سه متغیره مورد آزمون قرار گرفت. برای این منظور، از روش تو در تو برای اتصال توابع مفصل دوبعدی و ایجاد تابع توزیع توام سه بعدی استفاده شد. جهت تعیین تابع مفصل برتر در هر ایستگاه، از آماره های میانگین مربعات خطا (RMSE)،نش ساتکلیف (NSE) و همچنین حداکثر درست نمائی (ML) استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد که تابع مفصل HRT بهترین عملکرد را در ایجاد توابع توزیع دومتغیره و سه متغیره دارد. همچنین نتایج نشان داد که استفاده از شاخص SPImod تا حدود زیادی معایب SPI متداول را برطرف می کند و تغییرات فصلی بارش را در محاسبه شاخص SPI لحاظ می-نماید. نتایج شاخص SPImod نشان داد که بیشترین درصد تعداد ماه های خشک مربوط به ایستگاه سبزوار با ۵۲ درصد و کمترین آن مربوط به ایستگاه تربت حیدریه ۳۵ درصد بود که بترتیب بعنوان مناطقی که بیشتر و کمتر در معرض خشکسالی قرار گرفته اند، شناخته شدند.

کلیدواژه ها:

توزیع توام سه بعدی ، شاخص SPImod ، حداکثر درست نمائی ، مفصل HRT