سنک آفتابگردان، Galeatus scrophicus: ریخت شناسی، الگوی پراکنش فضایی پوره ها و علایم خسارت آن روی آفتابگردان و داوودی

چکیده     سنک آفتابگردان Galeatus scrophicus در ایران تاکنون از روی گز، آفتابگردان و داوودی گزارش شده است. در پژوهش حاضر، ریخت­ شناسی، الگوی پراکنش فضایی پوره­ ها و علایم خسارت این حشره مورد بررسی قرار گرفت. این حشره پنج سن پورگی دارد که میانگین طول بدن پوره­ های سنین اول تا پنجم و حشرات کامل نر و ماده به ترتیب ۰۳/۰ ±  ۵۴/۰، ۰۶/۰ ±  ۷۶/۰، ۰۶/۰ ± ۰۱/۱، ۰۷/۰ ± ۲۳/۱، ۰۵/۰ ± ۷۶/۱، ۱۱/۰ ± ۷۲/۲ و ۱/۰ ±  ۹۸/۲ میلی­متر به دست آمد. پوره­ ها روی بدن خود دارای ساختارهای خارمانندی هستند که با افزایش سن به طول آن­ها افزوده می ­شود. در پوره ­های سن پنجم، ساختارهای حباب ­مانندی همانند حشرات کامل به وجود می­ آیند. بزرگ­تر بودن هود از حباب پیش­گرده­ای عقبی و وجود پنج سلول در زایده کنارگرده­ای از مشخصات مهم حشرات کامل این گونه است. میانگین طول بدن حشرات کامل نر و ماده به ترتیب ۱۱/۰ ± ۷۲/۲ و ۱/۰ ± ۹۸/۲ میلی­متر بود. خسارت این حشره روی آفتابگردان و داوودی توسط پوره­ ها و حشرات کامل با تغذیه از سطوح رویی و زیرین برگ­ها (در آفتابگردان هم­چنین از سطوح رویی و زیرین براکته نهنج) صورت می ­گیرد به طوری که خسارت در هر سطوح رویی و زیرین برگ­ها عمدتا از حاشیه برگ­ها (گاه از مجاورت رگبرگ میانی) شروع می ­شد و سپس به داخل پهنک امتداد می­ یافت. فضولات پوره ­ها و حشرات کامل به صورت نقاط سیاه­رنگ کوچک و براق بیشتر به صورت مجزا و به فراوانی در محل­ های تغذیه قابل مشاهده بودند. طبق نتایج، پراکنش فضایی پوره­ ها بر روی آفتابگردان با استفاده از پنج شاخص پراکنش، از نوع تصادفی بود. در تعیین پارامترهای پراکنش فضایی، روش تایلور از روش ایوائو بهتر بود.

کلیدواژه ها:

کلمات کلیدی: پوره­ ها حشرات کامل ، ریخت­ شناسی ، شاخص­ های پراکنش ، Galeatus scrophicus