ارزیابی پایداری کشاورزی در استان های ایران

اهداف: توسعه بخش کشاورزی بدون نگرش پایداری، موجب بروز مسائل و مشکلات زیادی شده است. شاخص های پایداری دارای ویژگی های چند بعدی شامل ابعاد اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی هستند. در طول زمان افزایش تولید محصولات کشاورزی سبب بهره برداری بی رویه از منابع طبیعی و تخریب محیط زیست شده است. از این رو هدف از مطالعه حاضر سنجش پایداری کشاورزی با استفاده از شاخص ترکیبی می باشد.مواد و روش ها: برای این منظور ۳۵ شاخص اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی برای ۳۰ استان در نظر گرفته شد و با استفاده از روش های موریس، مک گراناهان و روش تحلیل مولفه های اصلی، پایداری کشاورزی سنجش شد. یافته ها: نتایج نشان داد که در بین استان های کشور، استان های خراسان رضوی، فارس، اصفهان و خوزستان در وضعیت بهتری نسبت به سایر استان ها قرار دارند. همچنین با بررسی شاخص های سازنده پایداری کشاورزی، این نتیجه حاصل شد که استان های خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و اصفهان از جنبه اقتصادی، استان های فارس، مازندران و آذربایجان غربی از جنبه اجتماعی و استان های گیلان، خراسان جنوبی و چهارمحال و بختیاری از جنبه زیست محیطی دارای پایدارترین وضعیت می باشند. بعلاوه استان های قم، بوشهر و سیستان و بلوچستان، از جنبه های اقتصادی و اجتماعی پائین ترین جایگاه را در بین استان های کشور دارند و از جنبه زیست محیطی نیز استان های قزوین و بوشهر کمترین میزان پایداری را دارند. نتیجه گیری: استان هایی که در سطح ناپایداری قرار دارند در شاخص های اقتصادی-اجتماعی بویژه بذر، کود، استفاده از سیستم های نوین آبیاری و روش های مناسب کشاورزی ضعیف می باشند. بنابراین ضروری است که سرمایه گذاری بر روی زیرساخت های این شاخص ها به منظور ارتقا پایداری کشاورزی انجام شود.

کلیدواژه ها:

کشاورزی پایدار ، روش موریس ، روش مک گراناهان ، روش مولفه های اصلی ، شاخص های ترکیبی