آذر شیخ زین الدین - گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
مهران الهی - گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

اهداف: توسعه بخش کشاورزی بدون نگرش پایداری، موجب بروز مسائل و مشکلات زیادی شده است. شاخص های پایداری دارای ویژگی های چند بعدی شامل ابعاد اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی هستند. در طول زمان افزایش تولید محصولات کشاورزی سبب بهره برداری بی رویه از منابع طبیعی و تخریب محیط زیست شده است. از این رو هدف از مطالعه حاضر سنجش پایداری کشاورزی با استفاده از شاخص ترکیبی می باشد.مواد و روش ها: برای این منظور ۳۵ شاخص اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی برای ۳۰ استان در نظر گرفته شد و با استفاده از روش های موریس، مک گراناهان و روش تحلیل مولفه های اصلی، پایداری کشاورزی سنجش شد. یافته ها: نتایج نشان داد که در بین استان های کشور، استان های خراسان رضوی، فارس، اصفهان و خوزستان در وضعیت بهتری نسبت به سایر استان ها قرار دارند. همچنین با بررسی شاخص های سازنده پایداری کشاورزی، این نتیجه حاصل شد که استان های خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و اصفهان از جنبه اقتصادی، استان های فارس، مازندران و آذربایجان غربی از جنبه اجتماعی و استان های گیلان، خراسان جنوبی و چهارمحال و بختیاری از جنبه زیست محیطی دارای پایدارترین وضعیت می باشند. بعلاوه استان های قم، بوشهر و سیستان و بلوچستان، از جنبه های اقتصادی و اجتماعی پائین ترین جایگاه را در بین استان های کشور دارند و از جنبه زیست محیطی نیز استان های قزوین و بوشهر کمترین میزان پایداری را دارند. نتیجه گیری: استان هایی که در سطح ناپایداری قرار دارند در شاخص های اقتصادی-اجتماعی بویژه بذر، کود، استفاده از سیستم های نوین آبیاری و روش های مناسب کشاورزی ضعیف می باشند. بنابراین ضروری است که سرمایه گذاری بر روی زیرساخت های این شاخص ها به منظور ارتقا پایداری کشاورزی انجام شود.

کشاورزی پایدار, روش موریس, روش مک گراناهان, روش مولفه های اصلی, شاخص های ترکیبی