گفتمان هویت فرهنگی زنان در فرش دست باف دوره قاجار و پهلوی با رویکرد فوکو

از مسایلی که کم تر به آن پرداخته شده است، مساله­ هویت فرهنگی زنان در حوزه فرش دست باف می باشد. از آن­جا که فرش دست باف همواره، آمیخته با زندگی زنان بوده است، مساله­ اصلی این پژوهش، اعتبار بخشیدن به گفتمان هویت فرهنگی زنان در فرش دست باف و مفصل بندی عناصر موثر این گفتمان در ایران دوران قاجار موخر و پهلوی اول است. در این پژوهش، با تکیه بر نظریات فوکو، مجموعه گزاره­های تولید کننده­ دانش در حیطه مربوط به زنان و فرش­بافی در دو دوره مذکور مورد بررسی قرار گرفته است. لذا، زن در ارتباطش با فرش دست باف از سه منظر ۱) ذهنی؛ ۲) عینی و ۳) موضوع اثر، مورد تحلیل قرار گرفته است و سعی در کشف روابط عناصر مرتبط با زنان و نحوه­ ایجاد معنا و گفتمان در فرش شده است. هم چنین، هدف از این پژوهش، پاسخ به این پرسش است که، هویت فرهنگی زنانه در فرش دست باف ایرانی در دوران قاجار و پهلوی را چگونه می­توان اعتبار بخشید؟ روش پژوهش کیفی و از نوع تحلیل گفتمان می­باشد. برای تحلیل داده ها و رسیدن به پاسخ مساله، از نظریه دیرینه­شناسی میشل فوکو به عنوان چارچوب نظری استفاده شده است. این روش به سبب وفور مستندات در مورد مشارکت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی زنان در حوزه فرش دست باف دوران مزبور، جهت اعتباربخشی و توصیف این گفتمان، اتخاذ شده است. نتیجه­ پژوهش، حاکی از آن است که با در نظر گرفتن زنان در موقعیت­های­ سه­گانه ­ذهنی، عینی و موضوع اثر، می­توان به هویت فرهنگی زنان در گفتمان فرش دوران قاجار موخر و پهلوی اول اعتبار بخشید.

کلیدواژه ها:

گفتمان زنانه ، فرش دست باف ، فوکو ، زنانگی