انتخاب مناسب ترین نوع گونه گیاهی نبکا برای تثبیت ماسه های روان با استفاده از مدل AHP (مطالعه موردی: ریگ نجارآباد، شمال شرق طرود)

رخداد مسائل زیست محیطی و اتلاف منابع طبیعی از جمله علل ایجاد راهکارهای مدیریت ریسک و بحران محیط زیست هستند. یکی از مهمترین مشکلات زیست محیطی شمال شرق طرود، هجوم ماسه های روان به مراکز سکونتی، راههای ارتباطی و تاسیسات زیربنایی است. سیستم محیطی در مقابل تنش ماسه های متحرک، واکنش نشان داده و با ایجاد اکوسیستم نبکا سعی در تعدیل فشار فرسایش بادی می کند. بنابراین توسعه چشم انداز نبکا می تواند به عنوان عاملی به منظور حفظ هماهنگی بین نیروهای عمل کننده زیست محیطی و کاهش آثار تخریبی ماسه های روان بر سیستم های انسانی عمل کند. در این راستا شناسایی سازگارترین گونه گیاهی نبکا از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف از این پژوهش ارزیابی مقایسه ای نبکاهای شمال شرق طرود با استفاده از مدل AHP و معرفی مناسب ترین گونه گیاهی نبکا برای تثبیت ماسه های روان از طریق تحلیل مولفه های مورفومتری آن است. به این منظور ابتدا مهمترین مشخصه های مورفومتری ۶۷ نبکا، نظیر حجم نبکا، ارتفاع نبکا، قطر تاج پوشش گیاه، ارتفاع گیاه، قطر قاعده نبکا و شیب نبکا، از گونه های تاغ، گز، اشنان و خارشتر به روش نمونه برداری طولی اندازه گیری میدانی شد. سپس با ارزیابی مقایسه ای آنها از طریق مدل AHP، مبادرت به اولویت بندی نبکاهای مطالعاتی شد. نتایج نشان می دهد که نبکای گونه تاغ با وزن ۵۰۵/۰ بیشترین ارجحیت و بهره وری را برای تثبیت ماسه های روان دارد. نبکای گونه گز نیز با وزن ۳۰۲/۰ نسبت به نبکای گونه تاغ از اهمیت کمتر و نسبت به نبکاهای گونه اشنان و خارشتر از ارجحیت بیشتری برخوردار است.

کلیدواژه ها:

AHP model ، Najjar Abad Erg ، Nebka ، Sand stabilization ، Toroud