کاربرد تحلیل های مکانی GIS در مدلسازی پتانسیل وقوع فرونشست زمین مطالعه موردی: شهرستان تبریز

امروزه، فرونشست یک خطر زمینی ناشی از فعالیت انسانی و طبیعی در سراسر جهان است و در بسیاری از کشورها نیاز به بررسی دقیق دارد(به عنوان مثال ایالات متحده آمریکا، انگلستان، استرالیا، چین، مصر، فرانسه، آلمان، هند، ایران، ایتالیا، ژاپن، مکزیک، لهستان، عربستان سعودی، سوئد و هلند). لازم به ذکر است که در بیش از ۱۵۰ کشور و منطقه در سراسر جهان رویدادهای فرونشست مشاهده شده است. امروزه، نواحی تحت تاثیر فرونشست از دیدگاه های مختلف مربوط به مسائل اجتماعی-اقتصادی، زیست محیطی و حفاظتی یک نگرانی بزرگ است. تحقیق حاضر از نظر هدف از نوع کاربردی و روش پژوهش توصیفی -تحلیلی هست. در این پژوهش از منابع اسنادی و کتابخانه ای و تصاویر ماهواره ای استفاده شده است. در پژوهش حاضر با ترکیب سیستم اطلاعات جغرافیایی و سیستم­های تصمیم­گیری چندمعیاره اقدام به پهنه­بندی پتانسیل خطر وقوع مخاطره فرونشست در محدوده شهرستان تبریز شد. بعد از بررسی پیشینه تحقیق و پژوهش های انجام شده، یازده عامل موثر در وقوع مخاطره فرونشست: بارندگی،شیب، تبخیر، زمین­شناسی، کاربری اراضی، ارتفاع رواناب، فاصله ازگسل، تراکم شبکه زهکشی، فاصله از رودخانه، شاخص پوشش گیاهی و عمق آب­های زیرزمینی مشخص و با استفاده از فرایند ANP وزن دهی شدند. بعد از استانداردسازی لایه­ها در محیط نرم­افزار ArcGIS همه شاخص با تابع Weighted Overlay   تلفیق شد. باتوجه به بررسی نتایج حاصل شده، از مجموع آبادی های قرارگرفته شده در داخل منطقه مطالعه،۲۰درصد آبادی­ها دارای پتانسیل فرونشست بسیار زیاد، ۳۶ درصد دارای پتانسسل خطرزیاد، ۱۸ درصد دارای پتانسیل خطر متوسط، ۱۴ درصد دارای پتانسیل خطرکم و ۱۲ در صد نیز در محدوده پتانسیل فرونشست خیلی کم قرار دارد. همچنین بررسی مکان­گزینی شهرهای واقع شده در منطقه نیز نشان می دهد که بطور متوسط، شهرها در نواحی دارای پتانسیل وقوع متوسط تا بسیار زیاد وقوع فرونشست جای گرفته است.

کلیدواژه ها:

فرونشست ، فرایند تحلیل شبکه ، سیستم تصمیم گیری چندمعیاره ، GIS ، تبریز