اولین گزارش از خسارت کنه زنگار سیب Aculus schlechtendali در ایران (گزارش کوتاه علمی)

عارضه زنگار میوه یکی از عوامل مهم است که سبب عدم بازارپسندی میوه سیب (Malus × domestica Borkh.) می شود. بیشترین میزان زنگار میوه در منطقه سمیرم به صورت زنگار حفره دم میوه می باشد که همراهی قارچ مخمرمانند Aureobasidium sp. با این عارضه به عنوان یکی از عوامل آن گزارش شده است (Heidarian et al., ۲۰۲۰). عامل دیگر زنگار میوه سیب، کنه زنگار سیبAculus schelchtendali Nalepa (Acari: Eriophyidae) است (Easterbrook and Fuller, ۱۹۸۶). در جریان بررسی عوامل مولد زنگار میوه طی سال های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷، در منطقه مذکور به نمونه هایی از میوه های زنگار زده رقم میراکل برخورد شد که علائم آن شبیه کنه زنگار سیب بود. رقم میراکل یکی از ارقام سیب است که در سال های اخیر وارد کشور شده و بواسطه ارزش صادراتی کشت آن درحال توسعه است. نمونه های برگ و میوه آلوده جمع آوری و در آزمایشگاه با علائم خسارت کنه زنگار سیب مقایسه وپس از شفاف سازی کنه ها، اسلاید میکروسکوپی آن ها تهیه شد. نمونه کنه توسط نگارنده سوم تحت نام Aculus schlechtendali Nalepa (Acari: Eriophyidae) شناسایی شد. در ایران کنه زنگار سیب روی برگ سیب ابتدا توسط Sadeghi Nameghi (۱۹۹۵) از مشهد گزارش شده است، اما این اولین گزارش از کنه مذکور به عنوان عامل زنگار میوه سیب در ایران می باشد. بررسی میوه های آلوده نشان داد که خسارت این آفت به صورت زنگار در جام گل ظاهر شده و به تدریج کل سطح میوه را دردرجات مختلف می پوشاند. علاوه بر این، تغذیه این کنه در سطح زیرین برگ ها سبب قهوه ای شدن برگ ها در تابستان می شود (شکل ۱). به طورکلی شدت خسارت و زنگار میوه ناشی از کنه زنگار سیب به تراکم جمعیت کنه، نوع رقم و سن گیاه بستگی دارد (Easterbrook and Fuller, ۱۹۸۶). در این تحقیق خسارت کنه زنگار سیب فقط روی رقم میراکل یافت شد. با توجه به این که این رقم در سطح کشور در برخی باغات سیب درحال توسعه می باشد، لازم است در خصوص احتمال افزایش تراکم جمعیت کنه زنگار سیب روی این رقم دقت کافی مبذول شود، زیرا که این کنه علاوه بر خسارت مستقیم، به واسطه بروز زنگار میوه بازارپسندی این رقم صادراتی را کاهش خواهد داد.

کلیدواژه ها:

زنگار میوه ، کنه زنگار سیب ، میراکل ، Eriophyidae ، Aculus schlechtendali