اثر تنش آبی بر عملکرد دانه، اجزای عملکرد و کیفیت کلزای پاییزه (Brasica napus L.) رقم لیکورد

کشت کلزا در ایران بخصوص در مناطق نیمه خشک کشور که از نظر منابع آب دارای محدودیت زیادی می باشد، در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. بدیهی است که در این مناطق تکمیل اطلاعات جهت پیش بینی اثر کمبود آب در مراحل مختلف رشد گیاه بر عملکرد و کیفیت کلزا دارای اهمیت زیادی می باشد. پژوهش حاضر به منظور بررسی اثر تنش رطوبتی بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه کلزا، در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز در طی سال های زراعی ۸۴-۱۳۸۳ و ۸۵-۸۴ انجام گرفت. آزمایش روی رقم لیکورد (پاییزه) در قالب طرح بلوک های تصادفی انجام شد. تیمارهای آزمایشی عبارت بودند از: آبیاری در کل دوره رشد (شاهد)، تنش آبی در مرحله رشد رویشی مجدد در بهار، تنش آبی در مرحله گلدهی و تشکیل خورجین، تنش آبی در مرحله رسیدن دانه و دیم با آبیاری تکمیلی در ابتدای دوره رشد در زمان جوانه زنی تا زمان استقرار گیاه. نتایج آزمایش نشان داد که تیمار دیم با آبیاری تکمیلی در ابتدای دوره رشد، کمترین و تیمار شاهد بیشترین میزان عملکرد دانه (به ترتیب ۹۸۰ و ۳۵۶۰ کیلوگرم در هکتار) و روغن (به ترتیب ۲۵۰ و ۱۲۸۰ کیلوگرم در هکتار) را داشتند. تنش آبی با میزان پروتئین دانه رابطه معکوس نشان داد. تیمار شاهد و تیمار تنش در مرحله گلدهی و تشکیل خورجین بیشترین (۶۳/۰ کیلوگرم بر متر مکعب) و تیمار دیم کمترین (۳۶/۰ کیلوگرم بر متر مکعب) شاخص بهره وری آب آبیاری را دارا بودند. بر اساس نتایج این آزمایش در شرایط کمبود آب، مناسب ترین زمان برای اجرای کم آبیاری از نظر مقدار مصرف آب و عملکرد دانه و روغن، دوره رشد رویشی مجدد در بهار و حساس ترین مرحله دوره پر شدن و رسیدگی دانه کلزا می باشد.

کلیدواژه ها:

Deficit irrigation ، Grain yield ، Oil content ، Protein content ، Rainfed and Rapeseed ، عملکرد دانه ، پروتئین دانه ، روغن دانه ، کشت دیم ، کلزا و کم آبیاری.