واکنش فصل رشد در برابر خشکسالی و ترسالی اقلیمی مورد مطالعه: منطقه ی بلوچستان مرکزی

منطقه ی بلوچستان مرکزی با مساحتی بالغ بر۴۲۵۱۰ کیلومتر مربع دارای اقلیم گرم و خشک است. تابش عمودی و افزایش میزان جذب تابش، شدت گرمای بسیار زیاد، بارش ناچیز و در نتیجه پوشش گیاهی فقیر از خصوصیات این منطقه می­باشد. این در حالی است که وقوع بارش­های ناگهانی تحت تاثیر قرارگیری زبانه کم­فشار گنگ- پاکستان می­تواند تاثیر مثبتی بر رشد و توسعه ی پوشش گیاهی منطقه داشته باشد. این امر رفتارهای متعارض و چندگانه اقلیمی و در حال نوسان را برای منطقه به ارمغان آورده است. وجود چنین شرایط ویژه­ای لزوم پرداختن  به بررسی رابطه رفتارها (نوسان­ها و ناهنجاری­های) بارش و دما با تغییرات پوشش مرتعی بالقوه را با استفاده از معادله اقلیمی  Qgsتوجیه می­نماید.   با توجه به اینکه ارزش­های Qgs به دست آمده برای دوره ی اقلیمی  ۷۶- ۱۳۶۶ (دوره ی ترسالی منطقه) پایین­تر از دوره ی اقلیمی ۸۲-۱۳۷۷ (دوره یخشکسالی منطقه) می­باشد، بنابراین تنش ناشی از خشکسالی در مناطقی که ارزش­های  Qgs بالاتر بوده، بیشتر است و بالعکس در مناطقی که ارزش­هایQgsپایین­تر بوده، مراتع منطقه از وضعیت بهتری برخوردار بوده است. بر این اساس در طی سال­های آماری مورد بررسی، سایت­های مراتع واقع در محدوده ی شهرستان ایرانشهر نسبت به سایت­هایی که در محدوده ی شهرستان نیکشهر واقع شده­، با تنش کم­آبی بیشتری مواجه شده­اند. در نتیجه طی رفتارهای نامنظم چند سال اخیر بارش، آسیب بیشتری به مراتع شهرستان ایرانشهر وارد شده است.  از طرفی به دلیل اختلاف ارتفاع ناچیز بین دو منطقه، عامل ارتفاع نتوانسته مراتع ایرانشهر را از آسیب­های ناشی از تنش کم­آبی در مقایسه با مراتع نیکشهر که از ارتفاع کمتری برخوردار است، محافظت نماید. چراکه افزایش میانگین دما در منطقه ی ایرانشهر نسبت به منطقه ی نیکشهر،  اثر افزایش ارتفاع ناچیز را در این منطقه خنثی نموده است.

کلیدواژه ها:

خشکسالی ، ترسالی ، فصل رشد ، معادله طبیعی فصل رشد ، پوشش گیاهی بالقوه