بررسی وضعیت منابع آب حوضه آبریز کویر در انجیرساغند و ارائه رهنمودهایی جهت جلوگیری از پیامدهای بهره برداری در شرایط فعلی

حوضه آبریز کویر در انجیر ساغند در شمال استان کرمان و جنوب استان یزد شامل 12 محدوده مطالعاتی می باشد. به دلیل بارش سالانه کم در حوضه، میزان تولید جریانات سطحی در رودخانه های و مسیل ها در ورود به دشت بطور میانگین معادل 648 میلیون متر مکعب در سال است. و بندرت سیلابهای بزرگ از دسترس خارج میشوند. لذا مطالعه و اجرای سدهای ذخیره ای در منطقه منطقی نمی باشد. اما با توجه به رشد جمعیت و بهبود شرایط زندگی، تقاضا برای آب در بخشهای مختلف مصرف بالا بوده و از مجموع برداشت فعلی سالانه 1/77 میلیارد متر مکعب از منابع آب زیرزمینی ، 367 میلیون متر مکعب آن بیش از توان دینامیکی آبخوان ها میباشد. این اضافه برداشت باعث کاهش توان دینامیکی سفره ها، پدیده نشست، کمپاکت شدن زمین، کاهش آبدهی و خشک شدن بعضی از چاهها، پیشروی جبهه آب شور در مجاور بعضی از کفه ها در سفره های آب زیرزمینی، شده است. در این راستا طرحهای انتقال آب به حوضه شامل 1- احداث سد صفا بر روی رودخانه های رابر و رودر در حوضه آبریز هامون جازموریان با هدف انتقال آب 55 میلیون متر مکعب با قیمت تمام شده هر متر مکعب 9960 ریال ( مبنا سال 86 ) در دست اجرا میباشد. 2- مطالعات احداث سد و تونل و سازه آبگیر، مجاو ر خروجی تونل بهشت آباد در حوضه زاینده رود به منظور انتقال 300 میلیون متر مکعب با قیمت تمام شده هر متر مکعب 10720 ریال ( مبنا سال 86 ) انجام یافته 3- انتقال آب از رودخانه سولگان از سرشاخه های کارون به طور سالانه 250 میلیون متر مکعب به قیمت تمام شده هر متر مکعب 17800 ریال (مبنا سال 1380 ) مطالعه گردیده است. 4- انتقال آب از دشت خاتون آباد ( حوضه آبریز ابرقو سیرجان ) معادل 19 میلیون متر مکعب در سال به منظور تأمین بخشی از آب مجتمع مس سرچشمه در حال بهره برداری میباشد. لذا با توجه به هزینه بالای انتقال و همچنین ارزش بسیار بالای آب در مبدأ که قیمت گذاری ها بدون در نظر گرفتن قیمت آب در سرچشمه تعیین شده اند. به منظور جلوگیری از بحرانی با ابعاد وسیع که در آینده ای نزدیک منطقه را تهدید میکند. با آموزش و آگاهی رسانی و تصویب قوانین جدید آب برای منطقه و الگو برداری از مناطقی که در جهان، دارای شرایط اقلیمی مشابه میباشند. با هدف جلوگیری از پیامدهای زیانبار اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی راهکارهای خاص منطقه ای باید مورد توجه ذینفعان واقع شود.

کلیدواژه ها:

منابع آب ، حوضه آبریز کویر در انجیر ساغند ، نشست و سفره های آب زیرزمینی