ارزیابی دامنه صفات زراعی نخود (Cicer arietinum L.) دیم در مناطق سرد کشور

معرفی ارقام سازگار با مناطق مختلف و دارای صفات برجسته زراعی از اهم اولویت­های به­نژادگران نخود دیم به شمار می­آید. برای تعیین حد و حدود بهینه صفات زراعی نخود دیم، بانک اطلاعاتی با بیش از ۸۰۰۰ ژنوتیپ از ایستگاه­های تحقیقات کشاورزی دیم مناطق سرد (مراغه، کردستان، زنجان، ارومیه و اردبیل) به مدت ۲۰ سال (۱۳۹۵-۱۳۷۵) جمع آوری شد. حد و حدود بهینه تعداد روز تا گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، طول دوره پرشدن دانه، ارتفاع بوته و وزن۱۰۰دانه با استفاده از روش­های خطوط مرزی و میانگین­گیری از جامعه دارای عملکرد بالا تعیین شد. نتایچ نشان داد حد بهینه ارتفاع گیاه، وزن۱۰۰دانه، تعداد روز تا گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک و طول دوره پرشدن دانه با خطوط مرزی به ترتیب ۸/۲۹ سانتی­متر، ۰/۳۴ گرم، ۲/۵۶ روز برای کشت بهاری و ۲/۸۹ روز برای کشت پاییزی، ۴/۸۹ برای کشت بهاری و ۸/۱۲۰ روز برای کشت پاییزی و ۱/۳۳ روز و با روش میانگین­گیری از جامعه دارای عملکرد بالا به ترتیب ۲/۳۰ سانتی­متر، ۰/۳۶ گرم، ۶/۷۵ روز، ۸/۱۰۸ روز و ۷/۳۷ روز می­باشد. برای صفت وزن۱۰۰دانه و ارتفاع گیاه تفاوت دو روش، کم اما برای سه صفت دیگر تاحدودی زیاد بود. تجزیه به مولفه­های اصلی مهم ترین صفات را برای گزینش ارقام نخود دیم، تعداد روز تا گلدهی و تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک و در مرتبه بعد ارتفاع گیاه تشخیص داد. با توجه به دقت بالا در برآورد حد و حدود بهینه صفات و انطباق بیشتر نتایج آن با ارقام معرفی شده، استفاده از خطوط مرزی مناسب­تر است.

کلیدواژه ها:

تجزیه به مولفه های اصلی ، حد بهینه صفات ، خطوط مرزی ، صفات گیاهی