بررسی و تحلیل خشکسالی هیدرولوژیکی در منطقه کرمان

با توجه به اقلیم بارز استان کرمان، که اقلیم خشک است و تغییرات بین سالی بارندگی منطقه، نوسانات آبدهی سالانه، حوضه های آبریز بسیار زیاد است. بعنوان مثال در دوره آماری 37 ساله (79-1342) رودخانه هلیل در محل سد جیرفت، نسبت آبدهی سال بسیار پر آب به سال بسیار کم آب برابر 56/6 محاسبه شده است، نمایانگر تغییرات شدید آبدهی رودخانه های منطقه می باشد. بررسی ابدهی سالانه رودخانه های معرف حوضه های آبریز استان، مشخص می کند که طول دوران آبدهی کمتر ازمتوسط، بیشتر از مدت دوران آبدهی افزون از متوسط بوده و میانگین شدت ترسالی، بیشتر از میانگین شدت خشکسالی می باشد که از ویژگیهای مناطق خشک محسوب شده و نشان دهنده احتمال وقوع خشکسالی بیشتر نسبت به ترسالی می باشد. در دوره آماری فوق الذکر خشکسالیهای اساتثنائی منطبق بر سالهای آبی 45-44، 50-49، 68-67 و 79-78 به ترتیب با دوره بازگشت 50، 25، 17 و 7 سال بوده و یک ترسالی بارز در سال آبی 72-71 به وقوع پیوسته و سالهای 55-54 و 75-74 سالهای پر آب بوده اند و دوره 54-1342 به جزء سال 51-50 و دوره 71-1361 را به عنوان پریودهای خشک و سالهای 62-54 و 77-71 را دوران تر، میتوان مشخص نمود. بر اساس بررسیهای انجام شده برای دوره برگشت 10 سال، یک سال خشک با آبدهی حدود 19 درصد میانگین و سه سال خشک متوالی با ابدهی 35 درصد میانگین احتمال وقوع دارد و برای دوره های برگشت بیشتر، شرایط به مراتب حادتر می گردد. با توجه به اینکه اثرات کاهش نزولات جوی بر منابع آب زیر زمینی در کوتاه مدت محسوب نیست. موثرترین روش مقابله با تقلیل ضایعات و حسارات در شرایط خشکسالی ، برداشت کمتر از منابع آب زیر زمین در ترسالیها وسالهای نرمال به همراه تغذیه بیشتر از آبخوانها می باشد. تا امکان استحصال بیشتر آب در دوران خشکسالی میسر گردد. در ای راستا دو نوع راهکار دائمی و موقتی ویژه خشکسالی توصیه می شود که منجمله پیش بینی خشکسالی، افزایش راندمان آبیاری، انتقال آب حوزه به حوزه باروری ابرها، بازیافت و باز استفاده از فاضلابها ، هشدارهای ویژه دوران خشکسالی ، احداث شبکه های انتقال آب به منظور جلوگیری از تلفات ، مخازن ذخیره آب ، کاهش تبخیر ازمخازن تعیین اولویتها و محدودیت ها در سالهای کم آب بر اساس حساسیت و میزان خسارات به محیط زیست، شرب، صنعت و کشاورزی، تعیین تعرفه ویژه هر سال در فصل بهار و همچنین پیشنهاد صندوق همیاری بین کشورهای اسلامی در خصوص مصائب طبیعی مانند سیل، خشکسالی، زلزله و …

کلیدواژه ها:

ضریب تغییرات بارندگی ، اقلیم خشک ، پدیده خشکسالی هیدرولوژیکی ، دامنه تغییرات آبدهی ، دوره های خشکسالی ، مدیریت منابع آب سطحی و زیر زمینی