تاثیر لجن پتروشیمی تبریز بر جریان ترجیحی و پارامترهای انتقال بروماید در یک خاک لوم آهکی

مسیرهای جریان ترجیحی باعث اتلاف مقادیر قابل توجهی از عناصر غذایی از ناحیه ریشه می­گردند. اهداف تحقیق حاضر ارزیابی تاثیر لجن پتروشیمی بر جریان ترجیحی و پارامترهای انتقال بروماید در مدل­های انتقال – انتشار (CDE) و روان ساکن (MIM) در یک خاک لوم آهکی بود. خاک مورد مطالعه از مزرعه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی و لجن از مجتمع پتروشیمی تبریز تهیه گردید. مقادیر مصرفی لجن شامل صفر (شاهد)، ۲۵، ۵۰، ۷۵ و ۱۰۰ تن در هکتار بودند. مقادیر لجن پس از هوا خشک کردن با خاک هوا خشک مخلوط و در لوله­های پولیکا (ارتفاع ۲۵ و قطر ۱۵ سانتی­متر) پر گردیدند سپس در گلخانه با دمای ˚C۴ ± ۲۲ و در رطوبت ۷۰ تا ۸۰ درصد ظرفیت مزرعه به مدت ۶ ماه نگهداری شدند. آزمایش به صورت طرح بلوک­های کامل تصادفی در ۳ تکرار اجرا گردید. هدایت هیدرولیکی اشباع (Ks) و منحنی­های رخنه (BTC) بروماید در ستون­های خاک در انتهای ماه ششم اندازه­گیری شدند. ضریب انتشارپذیری (λ) در مدل­هایCDE وMIM ، رطوبت ساکن (imθ) و ضریب تبادل بروماید (α) در مدل MIM از طریق برازش داده­های BTC (زمان و غلظت نسبی بروماید) به مدل­های مذکور با استفاده از نرم افزار HYDRUS-۱D برآورد گردیدند. کلیه مقادیر لجن در مقایسه با شاهد به طور معنی­دار  Ksرا به میزان ۵۵ تا ۶۷ درصد کاهش و زمان رخنه بروماید را به میزان ۳/۶۰ تا ۲/۸۳ درصد افزایش دادند. ضریب انتشارپذیری (λ) در هر دو مدل­CDE و MIM فقط در تیمار ۵۰ تن لجن در هر هکتار به طور معنی­دار نسبت به شاهد افزایش یافت. مقادیر لجن نتوانستند اثر معنی­داری بر پارامترهای imθ و α داشته باشند. در مجموع، لجن پتروشیمی باعث کنترل جریان ترجیحی بروماید در یک خاک منتخب از منطقه نیمه خشک گردید.

کلیدواژه ها:

انتقال املاح ، مدل CDE ، مدلMIM ، لجن پتروشیمی ، خاک منطقه نیمه خشک