ویژگی های داستانی معراج پیامبر(ص)در قرآن و بازنمود تصویری آن درشمایل نگاری نسخ چاپ سنگی قاجار

معراج پیامبر (ص) یکی از معجزه های بزرگ در دین اسلام است این رویداد از طرق مختلف ازجمله قرآن، احادیث و روایات به نسل های بعدی مسلمانان انتقال یافت. با انتشار کتاب های چاپ سنگی قاجار موضوعات مذهبی با محوریت ائمه، معصومین و پیامبر (ص) با شیوه جدید آغاز گردید. هنرمندان با تاثیر پذیرفتن از آیات و روایات متعدد، حاصل تخیل خود را درباره این رویداد در نسخه های چاپی به زبان خط و نقش به ظهور رسانده اند. این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعاتش مبتنی بر داده های کتابخانه ای و اسناد تصویری است. هدف این پژوهش بازشناسی و تحلیل ویژگی های بصری و محتوایی تعدادی از نسخ چاپی بازمانده معراج پیامبر (ص) است. این پژوهش با این پرسش ها مواجه است: ۱-آیا ویژگی های داستانی برگرفته از آیات قرآن در شمایل های پیامبر (ص) نمود یافته است؟ ۲- چه بازنمودهای تصویری در شمایل نگاری ها نمایان گشته است؟ ۳-ماهیت و اسلوب طرح ها همواره یکسان بوده است؟ در نتایج حاصل از ۱۳ نمونه جامعه آماری، خصوصیات و جلوه های تصویری پیامبر (ص) اغلب ساختاری واحد را دنبال می کنند. ریشه های این ساختارها در برخی از نمادها و تصاویر گاه به دوران و بیشتر به روایات و احادیث اسلامی بازمی گردد. ویژگی هایی چون مرکز توجه قرار دادن پیامبر (ص) و اعتقاد شیعه در مورد شاخص کردن شخصیت ایشان، بهره گیری از هاله های نورانی متنوع بهره گیری از پوشش چهره و عمامه تاکید بر تواضع حضرت علی (ع) به عنوان نقش شیر در برابر پیامبر (ص) و گرفتن انگشتر از ایشان و اشاره به جانشینی در رویداد غدیر خم و اشارات قرآن در سوره مائده بازمی گردد

کلیدواژه ها:

شمایل نگاری ، چاپ سنگی ، معراج پیامبر (ص) ، داستان مذهبی ، قرآن ، قاجار.