تاثیر سیستم های کودی شیمیایی، آلی، زیستی و تلفیقی بر حاصلخیزی خاک و وضعیت تغذیه ای کلزا (Brassica napus L.) نشائی

سابقه و هدف: افزایش مصرف بیرویه کودهای شیمیایی علاوه بر اثر منفی بر محیطزیست و سلامت بشر، با کاهش بازده زمینهای کشاورزی و کیفیت محصولات زراعی همراه بوده است. بنابراین، استفاده ترکیبی از کودهای آلی همراه با کودهای شیمیایی بهطور گستردهای بهعنوان روش مدیریت تلفیقی تغذیه گیاهان مورد توجه قرار گرفته است. این تحقیق با هدف بررسی تاثیر کاربرد جداگانه و تلفیقی کودهای آلی مختلف، کود زیستی و شیمیایی بر غلظت عناصر غذایی در دانه و برگ کلزا (Brassica napus L.) نشائی و حاصلخیزی خاک تحت کشت آن انجام شد.مواد و روش ها: آزمایشی مزرعه ای در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی با یازده تیمار و سه تکرار در سال زراعی ۹۹-۱۳۹۸ در ایستگاه عراقی محله شهر گرگان (گرگان، ایران) انجام شد. تیمارها شامل: ۱) شاهد (بدون کودT۱)، ۲) کود شیمیاییNPK (T۲)، ۳) کود شیمیاییNPK+سولفات آهن و روی (T۳)، ۴) کود پلت مرغی (T۴)، ۵) کود کمپوست (T۵) ، ۶) کود زیستی+سولفات آهن و روی (T۶)، ۷) کود شیمیایی NPK+اسید هیومیک (T۷)، ۸) کود مرغی ۵۰% + کمپوست ۵۰% + کود شیمیاییNPK ۵۰% + سولفات آهن و روی(T۸)، ۹) کود مرغی ۲۵%+ کمپوست ۲۵% +کود شیمیایی NPK ۱۰۰%+ سولفات آهن و روی(T۹)، ۱۰) کود مرغی۵۰%+ کمپوست ۵۰%+کود شیمیایی NPK ۵۰%+سولفات آهن و روی+ کود زیستی(T۱۰) و ۱۱) کشت مستقیم بذری +کود شیمیاییNPK (T۱۱) بودند. در پایان دوره کشت، عناصر پرمصرف (نیتروژن، پتاسیم، فسفر) و کممصرف (آهن و روی) در گیاه و خاک اندازه گیری شد.یافته ها: نتایج نشان داد کاربرد کود زیستی + سولفات آهن و روی (T۶) سبب افزایش فرآهمی نیتروژن و فسفر خاک، و کاهش pH و EC و کاربرد تلفیقی کودهای آلی و زیستی با کود شیمیایی (T۸، T۹ و T۱۰) باعث افزایش فراهمی پتاسیم، آهن و روی قابل جذب خاک شدند. همچنین مصرف کود زیستی +سولفات آهن و روی (T۶) سبب افزایش معنیدار (۰۵/۰>p) نیتروژن، فسفر، پتاسیم و روی برگ و نیز محتوای عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم دانه نسبت به سایر تیمارها و شاهد با کمترین مقدار این عناصر گردید. غلظت آهن در برگ و دانه کلزا با مصرف تلفیقی کودهای آلی و زیستی به همراه کود شیمیایی (T۸، T۹ و T۱۰) افزایش قابل توجهی (۰۵/۰>p) نسبت به تیمار شاهد داشت.نتیجه گیری: تیمارهای T۶، T۸، T۹ و T۱۰ موثرترین تیمارها در افزایش فرآهمی عناصر غذایی و نیازهای تغذیهای گیاه کلزا بودند. بنابراین، کاربرد تلفیقی کودهای شیمیایی با کودهای آلی و زیستی احتمالا بهدلیل بهبود شرایط فیزیکی، تنوع زیستی و فراهمی عناصر غذایی قابل جذب گیاه، باعث پایداری حاصلخیزی خاک، سلامت محیط زیست و تامین نیازهای تغذیهای کلزا شد.

کلیدواژه ها:

فرآهمی عناصر غذایی ، کلزا ، کوددهی تلفیقی ، ویژگیهای خاک