بررسی ماهیت درونزایی و برون زایی نقدینگی در اقتصاد ایران

هدف اصلی این مطالعه افزایش درک سازوکار خلق نقدینگی در اقتصاد ایران با استفاده از داده­های فصلی طی سال­های ۱۳۹۹:۳-۱۳۶۲:۲ از طریق ارزیابی تجربی دو نظریه اصلی پولی (نظریه پول درون زا (پساکینزین­ها) و نظریه پول برون زا (پول گرایان)) است. در اکثر مطالعات تجربی در تشخیص ماهیت درون زایی و برون زایی نقدینگی از آزمون علیت گرنجر و هم­انباشتگی استفاده شده است اما به دلیل برخی محدودیت­های مدل هم انباشتگی، کریستوف و سیریل (۲۰۲۰) آزمونی جایگزین مبتنی بر مفهوم اقتصاد سنجی درون زا پیشنهاد می­دهند. ازاین رو، به منظور مقایسه و تشخیص ماهیت نقدینگی در اقتصاد ایران ابتدا تخمین مدل در مطالعه حاضر براساس آزمون هم­انباشتگی صورت گرفته و در ادامه با توجه به محدودیت­های ذکر شده از روش رگرسیون ابزاری استفاده شده است. شواهد تجربی حاکی از تائید برون زایی نقدینگی در بازه زمانی ۱۳۷۹:۴-۱۳۶۲:۲ (تا قبل از خصوصی سازی بانک­ها) بوده، اما در بین سال­های ۱۳۸۰:۱-۱۳۹۹:۳  نتایج به دست آمده حاکی از آن است که؛ ۱) ماهیت نقدینگی در بازه زمانی مذکور درون زا است و ۲) دیدگاه ساختارگرایان و ترجیحات نقدینگی درون زایی پول پساکینزی مورد تایید است. بر این اساس، درون زایی نقدینگی در بازه زمانی ۱۳۸۰:۱-۱۳۹۹:۳ نشان می­دهد که علاوه بر بانک مرکزی، بانک­ها نیز امکان خلق و ایجاد نقدینگی در اقتصاد را دارند.