غربال ژرم پلاسم گندم نان و شناسایی منابع ژنتیکی مقاوم به زنگ قهوه ای

زنگ قهوه ای یکی از بیماری های مهم گندم در جهان و ایران است و استفاده از ارقام مقاوم موثرترین ابزار مقابله با این بیماری می باشد، اما مقاومت ارقام به­دلیل فشار گزینشی وارد شده بر بیمارگر، پس از مدتی بی­اثر می شود و جستجو برای منابع ژنتیکی جدید مقاومت را اجتناب­ناپذیر می سازد. تحقیق حاضر به­منظور شناسایی این منابع مقاومت در ژرم پلاسم گندم نان انجام شد. بدین منظور، تعداد ۹۷ نمونه ژنتیکی از مجموعه گندم نان بانک ژن گیاهی ملی ایران در شرایط آلودگی طبیعی در ایستگاه تحقیقات عراقی محله گرگان در سال ۹۷-۱۳۹۶ مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که ۴/۴۶ درصد از نمونه های ژنتیکی مورد بررسی دارای ضریب آلودگی صفر بودند که برای ارزیابی در مرحله گیاهچه­ای انتخاب شدند. ارزیابی گیاهچه ای در گلخانه با استفاده از چهار پاتوتیپ با فرمول پرآزاری/ ناپرآزاری مشخص انجام شد. نتایج تجزیه های کمی و کیفی، نمونه های ژنتیکی مورد بررسی را به گروه های مختلفی با مقاومت اختصاصی نسبت به یک یا چند پاتوتیپ، گروه بندی کرد. با مقایسه واکنش مقاومت نمونه های ژنتیکی با فرمول پرآزاری/ ناپرآزاری در پاتوتیپ ها، حضور ژن مقاومت Lr۱۴a در نمونه ژنتیکی ۵۱۲۷ احتمال داده شد. همچنین این مقایسات بیانگر احتمال حضور ژن های مقاومت ناشناخته در تعداد زیادی از نمونه های ژنتیکی مورد بررسی بود. در مجموع نتایج این تحقیق نشان­دهنده ظرفیت ارزشمند ژرم پلاسم گندم برای شناسایی احتمالی ژن ها و منابع جدید مقاومت به زنگ قهوه ای بود. از این­رو، پیشنهاد می­شود تحقیقات تکمیلی برای ارزیابی و غربال مواد ژنتیکی گندم نان انجام شود.

کلیدواژه ها:

بانک ژن ، بیمارگر ، پرآزاری ، زنگ برگی ، ژن مقاومت