بررسی تاثیر عوامل خاکی بر رشد برنج در استان های گیلان، مازندران و خوزستان

تامین مقدار مورد نیاز برنج در کشور به­عنوان یک محصول راهبردی، دارای اهمیت بسیاری است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی تاثیر ویژگی‎های خاک بر عملکرد برنج و درجه‎بندی آن‎ها برای ارائه جدول نیازهای رویشی این گیاه در مطالعات ارزیابی تناسب اراضی بود. بدین منظور، ۹۹ مزرعه برنج در استان‎های مازندران، گیلان و خوزستان، انتخاب شد. یک خاکرخ در هر مزرعه، مطالعه و پرسش نامه کاربری اراضی تکمیل گردید. پس از انجام تجزیه­های فیزیکی و شیمیایی لازم، رگرسیون چندمتغیره به روش هم­زمان میان عملکرد و ویژگی‎های مختلف خاک ، بررسی شد. سپس به منظور تهیه جدول نیازهای رویشی برنج، روابط رگرسیون ساده بین ویژگی­های موثر خاک و عملکرد، بررسی و برای کلاس‎های مختلف تناسب اراضی، درجه­بندی شد. راستی آزمایی جدول پیشنهادی با استفاده از داده های ۱۸ مزرعه برنج (حدود ۱۸% از داده­ها) انجام شد. نتایج نشان داد که دامنه تغییرات عملکرد، آهک، شن، رس و سیلت در مزارع انتخابی زیاد است، لیکن درصد سدیم قابل تبادل و مقدار شوری خاک، در دامنه ی پراکنش محدودتری قرار داشتند. در رگرسیون چند متغیره نیز به ترتیب متغیرهای شوری، درصد سدیم قابل تبادل، آهک، واکنش خاک، درصد رس و شن در رابطه کارایی داشتند. ضریب تبیین رابطه پیشنهادی، حدود ۳۸/۰ بدست آمد. همچنین مقدار ضریب تبیین بین عملکرد و شاخص خاک برای داده های راستی­آزمایی، حدود ۷۱/۰ بود که نشان­دهنده قابل اعتماد بودن جدول پیشنهاد شده در این پژوهش است.

کلیدواژه ها:

تناسب اراضی ، عملکرد برنج ، شاخص خاک