توزیع فضایی خدمات بهداشتی – درمانی از منظر عدالت اجتماعی (نمونه موردی: شهرستان های استان مازندران)

هدف کلی برنامه­ریزی فضایی برقراری عدالت اجتماعی و توزیع رفاه و ثروت در بین افراد جامعه است. عدم توازن در بین مناطق در جریان توسعه، موجب شکاف و تشدید نابرابری منطقه­ای می­شود. بر این اساس، مطالعه نابرابری­های اقتصادی، اجتماعی، آموزشی و رفاه منطقه­ای، یکی از اقدامات اساسی برای برنامه­ریزی در جهت تامین رشد اقتصادی همراه با عدالت اجتماعی و آرایش فضایی اقتصاد ملی و منطقه­ای است. نوشتار حاضر دارای رویکرد کاربردی بوده و روش تحقیق پژوش توصیفی-تحلیلی می باشد. با بهره­گیری از تکنیک­ها و مدل­های ضریب تغییرپذیری، ضریب آنتروپی، شاخص مرکب، منحنی لورنز و ضریب جینی در چارچوب نرم­افزارهایSPSS، GIS و Excel و با استفاده از سیزده شاخص بهداشتی-درمانی به تجزیه و تحلیل داده­ها پرداخته می­شود. داده­های مورد نیاز از سالنامه­های آماری مرکز آمار ایران و سایر سازمان های مربوطه گردآوری شده است. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که مقدار ضریب پراکندگی شاخص­های متعدد خدمات بهداشتی-درمانی تفاوت زیادی باهم دارند؛ بنحوی که مقدار ضریب تغییرپذیری از ۲۵/۰ تا ۰۱/۱در سطح استان متغیر است. از دلایل عمده این مسئله تغییرات در تقسیمات جغرافیایی استان، تفاوت در تعداد فارغ­التحصیلان رشته­های متعدد پزشکی و سرمایه­گذاری­های خصوصی در بعضی از شاخص­ها می­باشد. براساس مقدار شاخص مرکب بدست آمده، شهرستان­ ساری و بابلسر به ترتیب در ردیف برخوردارترین و محروم­ترین شهرستان­های استان از لحاظ برخورداری از خدمات بهداشتی- درمانی می­باشند. ضریب جینی بدست آمده در سال ۱۳۹۰ بیانگر این نکته است که توزیع فضایی خدمات بهداشتی-درمانی در شهرستان های استان از تعادل کافی برخوردار نیست، اما محاسبه ضریب آنتروپی در دهه اخیر نشان می دهد که روند توزیع و سازمان­یابی خدمات بهداشتی-درمانی در استان مازندران به سمت تعادل و انتظام فضایی بیشتر در جریان است.  

کلیدواژه ها:

تحلیل فضایی ، عدالت اجتماعی ، خدمات­ بهداشتی – درمانی ، مازندران