استفاده از شکستگی ها در تفسیر ساختاری یک تاقدیس، مطالعه موردی: تاقدیس چناره، جنوب باختر ایران

تاقدیس چناره جنوب پهنه لرستان و در شمال پهنه فروبار دزفول، در کمربند چین خورده- رانده زاگرس قرار دارد. در این مقاله ایجاد و توسعه شکستگی ها در این تاقدیس  مورد بررسی قرار گرفته و از آنها برای تحلیل وضعیت جنبشی این تاقدیس استفاده شده است. نتایج حاصل از تعیین سن نسبی شکستگی ها، نوع (انبساطی یا برشی بودن) آنها و موقعیت ساختاری شکستگی ها و مقایسه و تلفیق این نتایج با دیگر اطلاعات به دست آمده از جمله اطلاعات حاصل از مقاطع عرضی زمین شناسی ساختمانی رسم شده از تاقدیس، این امکان را فراهم ساخت تا درباره وضعیت جنبشی این تاقدیس نظراتی ارائه شود: الگوی شکستگی های این تاقدیس بر اساس اندازه گیری های صحرایی انجام شده بر روی سازند آسماری، به صورت شش گروه شکستگی اصلی دسته بندی شده است. شکستگی گروه اول (A) با میانگین امتداد ◦۶۸ به عنوان شکستگی های پیش از فرایند چین خوردگی در نظر گرفته شده اند. شکستگی های گروه دوم (B) با میانگین امتداد ◦۳۰ از نوع شکستگی های کششی عمود بر راستای محور چین پیشنهاد شده اند. تراکم کم این گروه در یال جلویی را می توان به آشفتگی میدان تنش ناشی از لغزش تاقدیس بر روی گسل راندگی مدفون بالارود نسبت داد. سومین گروه شکستگی ها (C) با میانگین امتداد ◦۱۱۰ از نوع شکستگی های انبساطی بوده و عمود بر راستای فشارش و قبل و در حین رشد چین و به موازات محور آن در هر دو یال شکل گرفته اند. شکستگی های گروه چهارم (D) با امتداد ◦۱۰ و ◦۷۰  از نوع شکستگی های مزدوج (Conjugate) به شمار رفته و در طی مراحل چین خوردگی و بعد از گروه C در هر دو یال تشکیل شده اند. پنجمین گروه شکستگی ها (E) با میانگین امتداد ◦۱۴۰ و ◦۸۰ از نوع شکستگی های مزدوج بوده و جزء آخرین شکستگی های رخ داده در مراحل چین خوردگی به شمار می روند. ششمین گروه شکستگی ها (F) شامل شکستگی هایی با میانگین امتداد ◦۵۵ هستند. این شکستگی ها در واقع همان شکستگی های گروه A بوده که بعدا دچار فعالیت دوباره شده و برخی از آنها دره های ژرف و طویلی را ایجاد کرده اند.  تاقدیس چناره با تمایل (Vergence) به سوی جنوب باختر یک تاقدیس نامتقارن است. این تاقدیس از انواع چین های غیراستوانه ای با میل محور به سوی جنوب خاور، و متاثر از عملکرد گسل راندگی مدفون بالارود است. اندازه گیری پارامترهای مربوط به یک سطح چین خورده، تاقدیس را به عنوان یک چین باز، نیمه زاویه دار،گسترده، غیرهارمونیک و پیچیده معرفی کرده و آن را در رده ۱C  (Ramsay & Huber (۱۹۸۷  قرار می دهد. اتصال دو تاقدیس اولیه مفروض، به یکدیگر منجر به Z شکل شدن منطقه لولای تاقدیس امروزی شده است.

کلیدواژه ها:

بالارود ، شکستگی ، چناره ، زاگرس