ارزیابی آب کاربردی و بهره وری فیزیکی آب کلزا در دشت مغان

در پژوهش حاضر، از طریق انجام اندازه گیری های میدانی، میزان آب کاربردی فصلی و بهره وری فیزیکی آب کلزا (Brassica napus L.) در ۲۶ مزرعه تحت مدیریت زارعین (شامل ۱۸، پنج و سه مزرعه به ترتیب، با روش آبیاری شیاری، بارانی سنترپیوت و بارانی کلاسیک ثابت) در سطح دشت مغان (استان اردبیل) طی فصل زراعی ۹۹-۱۳۹۸، مورد ارزیابی قرار گرفت. مقدار فصلی کل آب مصرفی (آبیاری و بارندگی موثر) و عملکرد دانه کلزا به ترتیب، بین ۲۹۲۱ تا ۶۷۶۲ مترمکعب بر هکتار و ۰۰/۱ تا ۷۰/۳ تن بر هکتار متغیر بود (به ترتیب، با میانگین ۴۷۹۸ مترمکعب بر هکتار و ۶۴/۲ تن بر هکتار). نیاز آبی خالص کلزا در مزارع مورد مطالعه طی فصل زراعی ۹۹-۱۳۹۸ و میانگین ۱۰ ساله آن به ترتیب، در دامنه ۲۸۵ تا ۳۹۹ و ۲۸۲ تا ۳۵۴ میلی متر قرار داشت (به ترتیب، با میانگین ۳۲۵ و ۳۰۴ میلی متر). میانگین آب کاربردی فصلی در مزارع با روش آبیاری شیاری (۴۳۲۸ مترمکعب بر هکتار) به طور معنی داری (p < ۰.۰۱) بیشتر از مقدار نظیر آن برای مزارع تحت آبیاری بارانی سنترپیوت و کلاسیک ثابت (به ترتیب، ۲۱۵۴ و ۲۶۳۳ مترمکعب بر هکتار) بود. نمایه های بهره وری مجموع آب کاربردی و بارش موثر (WPI+Pe) و بهره وری آب کاربردی (WPI) در مزارع مورد بررسی به ترتیب، بین ۲۸/۰ تا ۹۵/۰ و ۴۱/۰ تا ۴۵/۱ کیلوگرم بر مترمکعب متغیر بود (به ترتیب، با میانگین ۵۸/۰ و ۷۷/۰ کیلوگرم بر مترمکعب). بر اساس نتایج تحلیل رگرسیونی خطی چندمتغیره، عواملی شامل شوری آب آبیاری، تاریخ کشت، تراکم کشت بذر، تاریخ اعمال اولین آبیاری، طول دوره رشد گیاه، وزش بادهای شدید در دوره های زمانی مقارن با زمان برداشت محصول، ارتفاع مزارع از سطح دریا، شدت جریان آب تحویلی، متوسط دور آبیاری و میزان رطوبت و ناخالصی محصول در زمان برداشت به عنوان مهمترین عوامل موثر بر عملکرد دانه کلزا و نمایه های بهره وری آب در دشت مغان شناسایی شد.

کلیدواژه ها:

تاریخ کشت ، تراکم کشت بذر ، زه آب ، عملکرد ، فائو پنمن-مانتیث