تعیین روند تغییرات میزان نفوذپذیری خاک به روش مستقیم، مطالعه موردی: پخش سیلاب پسکوه سراوان

ورود حجم زیادی از سیلاب محتوی بار معلق فراوان به شبکه های پخش سیلاب با برجای گذاردن رسوبات و نفوذ مواد محلول و ریزدانه همراه سیلاب در آبرفت ها، به مرور زمان سبب تغییراتی در نفوذ پذیری خاک عرصه پخش می شود. هدف این پژوهش بررسی میزان و روند تغییرات نفوذپذیری پخش سیلاب بر آبخوان پسکوه سراوان، تحت تاثیر عملیات پخش سیلاب با استفاده از تجزیه و تحلیل آماری می باشد. در این پژوهش سعی شده است که میزان این تغییرات با استفاده از اندازه گیری میزان نفوذپذیری به روش مستقیم و به وسیله نفوذسنج استوانه مضاعف در دو نوبت با فاصله زمانی یک ساله و نیز مقایسه آن با زمین شاهد مورد بررسی قرار گیرد. براین اساس سه نوار پخش سیلاب به شبکه های مستطیل شکلی تقسیم و به عنوان محل های اندازه گیری انتخاب شدند. همچنین، عرصه ای در خارج از محدوده پخش سیلاب به عنوان شاهد انتخاب شد. به منظور مشخص نمودن وضعیت کلی افزایشی یا کاهشی مقادیر نفوذپذیری در نوبت دوم نسبت به نوبت اول اندازه گیری، از آن جایی که داده ها دارای توزیع نرمال نبودند، از آزمون رتبه ای علامت دار ویلکاکسون استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان داد که بین دو نوبت اندازه گیری نفوذپذیری، تفاوت معنی داری وجود ندارد. تعداد کم رخداد سیل (سه رخداد) و مدت زمان کوتاه بین دو نوبت اندازه گیری (یک ساله) می تواند از دلایل اصلی این امر باشد. برای تعیین تغییرات میزان نفوذپذیری بین نوارها با یکدیگر و نیز با زمین شاهد به دلیل توزیع غیرنرمال داده ها در این چینش، از آزمون کروسکال-والیس استفاده شد. نتایج این آزمون نشان داد که سه نوار عرصه پخش در میزان نفوذپذیری در دو نوبت اندازه گیری با یکدیگر و در سطح احتمال پنج درصد تفاوت معنی داری ندارند، ولی نوار عرصه شاهد با هر سه نوار دیگر در هر دو نوبت اندازه گیری تفاوت معنی داری دارد و میزان نفوذپذیری کل نوارهای مورد مطالعه پخش سیلاب نسبت به زمین شاهد کاهش داشته است. همچنین، نتایج بیانگر این موضوع بود که فقط یکی از مستطیل ها در دو نوبت اندازه گیری با مستطیل های شاهد در سطح احتمال پنج درصد تفاوت معنی داری داشته است و تمامی مستطیل های دیگر در هیچ نوبت اندازه گیری با یکدیگر و نیز با شاهد تفاوت معنی داری را از خود نشان نداده اند. دلیل اصلی این تفاوت نیز به ضخامت بیشتر رسوبات نهشته شده در محل مستطیل مذکور نسبت به سایر بلوک های عرصه پخش مرتبط می شد. از لحاظ کمی، میزان نفوذپذیری سطحی عرصه پخش نسبت به عرصه شاهد ۵۵.۹۴ درصد و در طول بازه زمانی یک ساله نیز به میزان ۳.۲۳ درصد از خود کاهش نشان داده است.

کلیدواژه ها:

آبخوان ، آزمون کروسکال-والیس ، آزمون ویلکاکسون ، استوانه مضاعف ، رسوب