بررسی هویت شهری در فرآیند بازسازی بعد از زلزله (مطالعه موردی: شهر بم)

بلایای طبیعی از جمله معماهایی است که بشریت پیوسته با آن دست به گریبان بوده است، از بین بلایای طبیعی زلزله یکی از شایع ترین انواع مخاطرات طبیعی است که از گذشته تا کنون بیش ترین آسیب را بر جامعه بشری وارد نموده است. زلزله دی ماه ۱۳۸۲بم دراستان کرمان از جمله زلزله های بسیار زیانباری بود که آسیب های فراوانی به لحاظ تلفات انسانی و شدت و بعد تخریب کالبدی به همراه داشت. آشکار است که بعد از حادثه بازسازی و برگشت به حالت عادی یک از وظایف سنگین برنامه ریزان است. یکی از اصولی که در بازسازی باید مورد توجه قرار گیرد، حفظ هویت شهر است به گونه ای که با یک نگاه به شهر بتوان گفت که این همان شهر قبلی است که بازسازی شده، نه شهر جدید. در غیر این صورت تنها نامی از آن شهر باقی خواهد ماند و هیچ تضمینی برای بازگشت مردم وجود نخواهد داشت. شهر بم به دلیل ویژگی های فرهنگی و تاریخی خاص خود که به خصوص در فضاهای مسکونی و عمومی آن نمودار بود دارای ارزش های کیفی ویژه ای بود که در راستای اجرای یک بازسازی موفق و همگام با خواسته های سانحه دیدگان شناخت، سنجش و ارزش گذاری این مولفه ها بسیار حائز اهمیت است . بر این اساس هدف اصلی این تحقیق بررسی ابعاد مختلف حفظ هویت شهر در فرآیند بازسازی مانند جاذبه های منحصر به فرد تاریخی نظیر ارگ بم و هویت طبیعی(ویژگی خانه باغی) و هویت کالبدی، اجتماعی است. این تحقیق به لحاظ روش ، پیمایشی و مبتنی براستفاده از ابزار پرسشنامه است. به منظورتحلیل متغیرهای مورد مطالعه، از نرم افزار SPSS وروش های آماری همبستگی، رگرسیون و آزمون های آماری پارامتریک T برای متغیرهای مستقل استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد در فرآیند بازسازی بسیاری از جنبه های هویتی و نشانه ای شهر بم مورد غفلت واقع شده است؛ از جمله از بین رفتن بافت خانه باغی شهر بم که نتیجه طبیعی و تبعی آن کاهش حس تعلق مکانی شهروندان بوده است.

کلیدواژه ها:

زلزله ، بازسازی ، هویت تاریخی ، هویت طبیعی ، بم ، ایران