ارزیابی پتانسیل ترسیب کربن توسط گیاه جو در خاک های شور (مطالعه موردی: شهرستان گمیشان، استان گلستان)

سابقه و هدف: بر اساس گزارش های موجود، بیشترین علت گرم شدن کره زمین و تغییرات اقلیمی ناشی از آن تحت تاثیر گازهای گلخانه ای به خصوص دی اکسید کربن می باشد. ترسیب کربن در خاک و زیست توده گیاهی به عنوان ساده ترین گزینه و از نظر اقتصادی عملی ترین راه کار ممکن برای کاهش غلظت دی اکسید کربن در جو است. با توجه به اثرات متقابلی که بین میزان ترسیب کربن با مدیریت زراعی و ویژگی های خاک از جمله میزان شوری وجود دارد، بررسی گزینه های مدیریتی مختلف می تواند نقش موثری در افزایش ترسیب کربن در اراضی دارای محدودیت داشته باشد. هدف از انجام این آزمایش ارزیابی میزان ترسیب کربن گیاه جو (Hordeum vulgare L.) در اراضی شهرستان گمیشان در دو بخش اراضی با هدایت الکتریکی زیاد (بیشتر از dS/m۱۲) و اراضی با هدایت الکتریکی کم (کمتر از dS/m۱۲) و مقایسه آن ها بود. مواد و روش: برای انجام این مطالعه ابتدا بازدیدهای میدانی جهت مشخص نمودن دو منطقه مورد اشاره در پاییز ۱۳۹۷ انجام شد. سپس ۵۰ مزرعه به عنوان محل نمونه برداری ها تعیین شد. در مجموع تعداد ۲۵ نمونه از مزارع جو واقع در منطقه با هدایت الکتریکی زیاد و ۲۵ مزرعه واقع در منطقه با هدایت الکتریکی کم انتخاب شد. نمونه برداری از خاک قبل از کاشت و در انتهای فصل بعد از برداشت محصول انجام شد. میزان تجمع کربن آلی در خاک حاصل از تفاضل این دو مرحله به عنوان ترسیب کربن در نظر گرفته شد. برای تعیین میزان کربن آلی در اندام های گیاهی از روش احتراق استفاده شد. داده های میزان ترسیب کربن خاک و گیاه به نرم افزار GIS وارد شد و سپس با توجه روش های مختلف زمین آماری و درون یابی، این داده ها به سطح تعمیم و به صورت نقشه های موضوعی ارائه گردید.یافته ها: نتایج نشان داد که قسمت های جنوبی شهرستان دارای بیش ترین میزان پتانسیل ترسیب کربن برابر با ۲۳۶۹ کیلوگرم در هکتار را دارا می باشد. طبق نتایج، میزان کربن آلی در زیست توده هوایی به علت وزن خشک بیشتر، بیش از زیست توده زیرزمینی گیاه جو برآورد شد. بررسی ترسیب کربن خاک در مزارع با میزان هدایت الکتریکی بالاتر از ۱۲ دسی زیمنس بر متر نشان داد که کاشت گیاه جو نقش موثری در تعدیل روند کاهشی ترسیب کربن در خاک های شور داشته است که این امر نشان دهنده اهمیت کاشت گیاه جو در کاهش هدایت الکتریکی خاک و به تبع آن تغییر روند ترسیب کربن خاک می باشد. نتیجه گبری: در این مطالعه مشاهده شد که در برخی از مزارع، میزان ترسیب کربن منفی است. این نتیجه نشان می دهد که آزادسازی کربن بیشتر از ذخیره آن در خاک در طی فصل رشد گیاه جو رخ داده است بنابراین مدیریت مناسب مزارع می تواند نقش موثری در جهت بهبود کیفیت اراضی، کاهش شوری و افزایش ترسیب کربن داشته باشد.

کلیدواژه ها:

ترسیب کربن ، جو ، شوری خاک ، گمیشان