ارزیابی مقاومت چند رقم تجارتی و لاین امید بخش گندم دیم نسبت به آفت شته سبز گندم (Sitobion avenae (F.) ) در شرایط سردسیری

مقاومت نسبی ۱۰ رقم تجارتی و لاین پیشرفته مهم گندم نان دیم در مناطق سردسیری نسبت به شته سبز گندم مورد بررسی قرارگرفت. این مطالعه به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلو ک های کامل تصادفی با ۱۰ تیمار و ۲۰ تکرار در مزارع آزمایشی ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه به اجرا درآمد. صفات مورد اندازه گیری، میزان بقای پوره ها، طول دوره نشو و نمای پورگی، قدرت باروری و نرخ افزایش ذاتی جمعیت شته سبز گندم طی ۱۵ روز اول دوره تولید مثلی آن در سه مرحله رشدی گندم، پنجه زنی و ساقه رفتن و سنبله دهی بودند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها بر اساس آزمایش فاکتوریل (۳×۱۰) با دو فاکتور رقم یا لاین گندم نان در ۱۰ سطح و مرحله رشدی در سه سطح نشان داد که بین ژنوتیپ ها یا لاین­های مورد بررسی، سه مرحله رشدی و اثرات متقابل آنها اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد وجود داشت. مقایسه میانگین داده ها بر اساس آزمون چند دامنه ای دانکن (۰۱/۰P<) حاکی از آن است که رقم آذر ۲ با طولانی ترین دوره نشو و نمای پورگی (۶۴/۸ روز)، کمترین میانگین تعداد نتاج شته های پرورش یافته (۵۹۴/۴۳ پوره) و پایین­ترین نرخ افزایش ذاتی جمعیت در گروه اول و رقم رصد با کوتاهترین طول دوره (۵۸۱/۶)، بیشترین تعداد نتاج (۹۲۲/۷۳ پوره) و بالاترین نرخ افزایش ذاتی جمعیت در گروه آخر قرار داشتند. بالاترین میانگین نرخ افزایش ذاتی جمعیت شته (شاخص rm) طی دوره زمانی ۱۵ روزه روی رقم رصد (۳۳۹/۰=rm) و کمترین میانگین آن، روی رقم آذر ۲(۲۳۶/۰=rm) به دست آمد. بنابراین می توان اظهار داشت رقم رصد که نسبت به بقیه ژنوتیپ­ها مطلوبیت بیشتری داشته، رقم حساس، رقم آذر ۲ مقاوم، سرداری ۳۹(۳۱۴/۰=rm) نسبتا حساس و لاین Doghu۸۸/Ghafghaz (۲۵۵/۰=rm) نسبتا مقاوم به شته سبز گندم بوده­اند. مقایسه میانگین اثرات متقابل ژنوتیپ­ها و لاین­ها در مراحل رشدی مختلف موید این بود که ترجیحات غذایی شته سبز گندم روی ارقام یا لاین­های مورد بررسی و در مراحل مختلف فنو لوژیکی آن ها متفاوت می باشد.