مطالعه تصویری مقابر ارامنه سیرک چهارمحال و بختیاری

یکی از شگردهای تمدن و امپراتوری های غالب در تهاجماتشان، کوچاندن قبایل و اقوام رقیب و پراکنده کردن ایشان دردشت ها و سرزمین های دیگر به جهت جلوگیری از وحدت و تمرکز و تجمیع قدرتشان بوده است. در دوران حکومتصفویان بسیاری از مردمان کشور ارمنستان به عنوان کشوری که همیشه برای صفویان خطر آفرین بوده پس از مغلوب شدنجهت کنترل بر ایشان به کشور ایران کوچانده و در نواحی مختلف سامان داده شدند. یکی از این مناطق، روستای سیرک ازتوابع استان چهارمحال و بختیاری است که مقصد جمع کثیری از ارامنه بود. این اقوام مهاجر اصیل ترین و دست نخورده ترینجلوهای تمدنی شان، سنگ قبرهایی است که از حیث جلوه های بصری مندرج در نوع خود جالب و متمایز است. با بررسیزمینه های باستان شناسی و تحقیق نشانه های تصویری این قبور می توان بر فرهنگ و عقاید و ذهنیت این مردمان در اعصارگذشته پی برد. این مقاله به روش میدانی و کتابخانه ای می کوشد ضمن معرفی این نشانه ها، جلوه های محلی التقاط یافته بافرهنگ تصویری ارامنه را نشان دهد. با بررسی حدود چهار صد سنگ قبر از ارامنه سیرک چهارمحال و بختیاری، با نقوشیجالب و پر معنی که در نوع خود کم نظیر هستند مواجه شدیم که از حیث حجاری به دو صورت بر جسته و گود صورت گرفتهاند. همچنین نقوش رایج در این قبرستان برخی ساده و برخی تزئینی و حتی چند نقش ترکیبی بر روی یک سنگ قبر حکشده است. علاوه برتصاویر انسانی نقوش گیاهی و جانوری نیز وجود دارد که نقوش انسانی با شغل وی رابطه مستقیم دارد.قابل ذکر است با توجه به نقوش حجاری شده در این سنگ قبرها می توان بر نگرش دینی، آئینی، اساطیری این قوم پی برد کهبه بیانی ساده و شیوا و عامیانه به آن پرداخته اند؛ که در این پژوهش سعی شده بار معنایی نقش مایه ها و فرهنگ التقاط یافتهاین قوم مهاجر را تا حدودی بیان کنیم و این که این نقوش فقط جنبه تزئینی نداشته بلکه معانی نهفته و با ارزشی را در خوددارند که جولانگاه تفکرات، ذوق، سلیقه و احساس این مردمان و چگونگی برخورد ایشان با مقوله مرگ را می رساند. زیباییاین نمونه های در نوع خود بینظیر است که می تواند در آینده به مثابهک هویت از وجه پیوند ملت های ایران و ارامنه باشد کهتاریخی در هم تنیده و متصل داشته اند.

کلیدواژه ها:

سنگ قبر ، نقوش ، نشانه ، روستای سیرک ، ارامنه (چهار محال و بختیاری)