ارزیابی اثرات تخریب پوشش گیاهی بر تغییرات رواناب و پتانسیل آلودگی آب در زیرحوزه های آبخیز استان آذربایجان شرقی

پوشش گیاهی عاملی مهم موثر بر رواناب، کمیت و کیفیت آب در یک حوزه آبخیز است. این تحقیق به بررسی اثرات کاهش پوشش گیاهی در آبخیز شرق دریاچه ارومیه بر دو پارامتر رواناب و پتانسیل ایجاد آلودگی آب می پردازد. برای ارزیابی هم زمان سه پارامتر موردنظر از مدل WWPSS، استفاده شد. پوشش گیاهی نمایشگر کسری از انواع پوشش علفی، درختی و اراضی فاقد پوشش گیاهی است که از تصاویر ماهواره ای MODIS VCF اخذ گردید.رواناب به صورت بودجه آبی انباشت شده در پایین دست موردمحاسبه قرار گرفت. همچنین این مدل شاخصی را برای تعیین سطح بالقوه آلایندگی آب تدارک می نماید. نتایج نشان داد که پوشش مرتعی به طور میانگین حدود ۳۲ درصد کاهش یافته است. همچنین میانگین تولید رواناب در شرایط موجود در ۴ زیرحوزه آجی چای، قلعه چای، مردوق چای و صوفی چای به ترتیب به مقدار ۶/۲، ۱۶/۳، ۹/۲ و ۲۵/۳ درصد اولیه در مقایسه با وضعیت قبل از کاهش پوشش گیاهی افزایش یافته است. بر اساس نتایج، اختلاف در پتانسیل آلودگی آب در نقاط مختلف حوزه آبخیز شرق دریاچه ارومیه بین دو وضعیت پایه و موجود، در طیفی بین ۹- تا ۱۵ درصد و به طور میانگین معادل ۶/۰ درصد نوسان داشته است. این تغییر، موجب افزایش بار آلودگی در بعضی نقاط و کاهش آن در نقاط دیگر شده است؛ اما درمجموع به تغییرات افزایشی در پتانسیل آلودگی آب با میانگین حدود ۵/۲ درصد در کل آبخیز انجامیده است. روش مورداستفاده می تواند برای کمی سازی و نقشه سازی تغییرات آبی اکوسیستم و کاربست آن در ارزیابی و مدیریت محیط زیست مورداستفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

ارزیابی ، پوشش گیاهی ، رواناب ، پتانسیل آلودگی آب ، آبخیز