تجزیه تغییرات فقر به دو عامل رشد و باز توزیع طی برنامه های دوم و سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران

تحقیق حاضر، با هدف بررسی تغییرات فقر به دو عامل رشد و بازتوزیع در برنامه دوم و سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران انجام شده است. نتایج به دست آمده در این مقاله نشان می دهد که برنامه سوم توسعه نسبت به برنامه دوم توسعه در کاهش نرخ فقر در هر دو منطقه روستایی و شهری موفق تر عمل کرده است. بدین معنی که در طول برنامه دوم، نرخ فقر در نقاط روستایی و شهری به ترتیب به میزان ۳۰۷/۰ و ۷۷/۲ درصد کاهش و در برنامه سوم این نرخ برای نقاط روستایی و شهری به ترتیب ۹۷/۷ و ۳۲/۸ درصد کاهش یافته است. سنجه شکاف فقر طی هر دو برنامه سیری نزولی داشته که این کاهش در برنامه سوم نیز بیشتر بوده است. همچنین سنجه حساسیت - توزیع فقر نیز نشان می دهد که وضعیت رفاهی فقیرترین فقرا در مناطق روستایی و شهری بهتر شده  و در واقع فاصله فقیرترین و غنی ترین گروه ها کمتر شده است. طی برنامه دوم، کاهش سه سنجه نرخ فقر، شکاف فقر و حساسیت- توزیع فقر در مناطق روستایی بیشتر ناشی از عوامل بازتوزیع بوده و رشد اقتصادی تاثیر کمتری بر افزایش این سه شاخص فقر نداشته است.در همین برنامه، تاثیر رشد اقتصادی در کاهش نرخ فقر در مناطق شهری بیشتر از تاثیر بازتوزیع بوده اما در کاهش سنجش شکاف فقر، سهم عامل رشد اقتصادی و عامل بازتوزیع تقریبا برابر و در کاهش سنجه حساسیت- توزیع  فقر، جزء بازتوزیع تاثیر بیشتری از جزء رشد اقتصادی داشته است. برای برنامه سوم، کاهش دو سنجه نرخ فقر و شکاف فقر در مناطق روستایی، بیشتر ناشی از عامل رشد اقتصادی بوده، هر چند که عامل بازتوزیع نیز در کاهش آنها موثر بوده است. در کاهش سنجه حساسیت – توزیع فقر، سهم عامل بازتوزیع و عامل رشد تقریبا برابر بوده است. در همین برنامه، تاثیر رشد اقتصادی در کاهش سه سنجه نرخ فقر، شکاف فقر و حساسیت– توزیع فقر در مناطق شهری بیشتر از تاثیر عامل بازتوزیع بوده است.

کلیدواژه ها:

فقر ، شاخص های فقر ، بازتوزیع درآمد ، رشد اقتصادی ، برنامه دوم و سوم توسعه