ارزیابی روش های تولید برنج در استان گیلان با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)

جهت بررسی و انتخاب بهترین روش تولید برنج در استان گیلان، از بین روش­های سنتی، نیمه مکانیزه و مکانیزه از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شد. بدین منظور از داده­های به دست آمده از ۲۵ کارشناس بخش کشاورزی و ۱۸ کشاورز پیشرو استان گیلان در سال زراعی ۱۳۹۱ استفاده شد. در این روش ارزیابی، پنج معیار اصلی در نظر گرفته شد که شامل: ۱- معیار زراعی ۲- معیار مدیریت مصرف انرژی ۳- معیار اقتصادی ۴- معیار اجتماعی ۵- معیار ارگونومیکی (آلودگی محیطی و راحتی کار در کشت) بودند. اساس کار این روش تعیین میزان اهمیت و رتبه­بندی معیارهای موثر در انتخاب بهترین روش تولید برنج از طریق تخصیص وزن نسبی به معیار­ها با توجه به نظرهای ارایه شده در پرسش نامه­ها بود. با استفاده از نرم افزار (Expert Choice) تحلیل سلسله مراتبی انجام گرفت. نتایج تجزیه و تحلیل این بررسی با روش AHP نشان داد که در بین معیارهای مورد بررسی معیار ارگونومیکی بیشترین و معیار انرژی مصرفی کمترین اهمیت را برای کارشناسان و کشاورزان در بخش زراعت برنج دارد. در بین سیستم­های تولید برنج، روش مکانیزه با میانگین وزنی ۳۴۷/۰، مناسب­ترین روش تولید برنج است و روش نیمه مکانیزه با میانگین وزنی ۳۲۹/۰ و روش سنتی با میانگین وزنی ۳۲۴/۰ به ترتیب در رتبه­های بعدی قرار داشتند. با این وجود نتایج حاصل نشان داد که تولید برنج به روش مکانیزه از لحاظ معیار اجتماعی نسبت به دیگر روش­ها از مقبولیت کمتری بین کشاورزان برخوردار است. این موضوع بیانگر این واقعیت است که تولید برنج در گیلان نیاز به همت بیشتر مسئولین دارد تا در مدیریت بهتر این روش و در صورت امکان با فرهنگ­سازی مناسب راهی برای افزایش استفاده از سیستم­های مکانیزه در نظر گرفته شود.

کلیدواژه ها:

انرژی ، برنج ، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی