اثر تراکم بوته بر انتقال مجدد ماده خشک و عملکرد دانه دو رقم برنج بومی

به منظور بررسی اثر تراکم بوته (۱۱/۱۱، ۱۶ و ۲۵ بوته در متر مربع) بر انتقال مجدد ماده خشک و عملکرد دانه دو رقم برنج حسنی و هاشمی، آزمایشی به صورت فاکتوریل با چهار تکرار در سال ۱۳۹۰ در موسسه تحقیقات برنج کشور- رشت اجرا شد. نتایج نشان داد که طول دوره رویش، ارتفاع بوته، طول خوشه، تعداد پنجه در بوته، عملکرد زیست­توده، عملکرد دانه، تعداد خوشه در مترمربع، تعداد دانه در خوشه، وزن دانه، طول دانه، عرض دانه و کارآیی انتقال مجدد ماده خشک دارای تفاوت معنی داری بین ارقام حسنی و هاشمی بودند. اثر تراکم بوته نیز بر تعداد پنجه در بوته، عملکرد زیست­توده، عملکرد دانه، تعداد خوشه در مترمربع و تعداد دانه در مترمربع معنی دار بود. به غیر از تعداد پنجه در بوته، سایر صفات گیاهی با تراکم بوته افزایش یافتند. نتایج نشان داد که با افزایش تراکم بوته، افزایش تعداد دانه در متر مربع منجر به افزایش عملکرد دانه در ارقام برنج شد. تراکم ۲۵ بوته در متر مربع با ۴۸۵۳ کیلوگرم در هکتار، بالاترین میانگین عملکرد دانه را داشت و ساقه اصلی ۷۹۱ کیلوگرم در هکتار (۳/۱۶ درصد) از عملکرد دانه را تامین کرد. با افزایش تراکم بوته، میزان فتوسنتز جاری تا ۳۳۸۰ کیلوگرم در هکتار در تراکم ۲۵ بوته افزایش یافت و باعث افزایش عملکرد دانه شد. دو رقم حسنی و هاشمی به ترتیب بیش ترین و کم ترین کارایی فتوسنتز جاری (به ترتیب ۸/۵۹ و ۳/۳۹ درصد) را داشتند. عملکرد دانه در هر دو رقم برنج با افزایش میزان فتوسنتز جاری افزایش یافت. میزان انتقال مجدد ماده خشک به طور متوسط با ۱۴۵۷ کیلوگرم در هکتار، کم تر از میزان فتوسنتز جاری با ۲۶۲۷ کیلوگرم در هکتار بود. به نظر می رسد که برای افزایش عملکرد دانه برنج، با توجه به اثر عامل تراکم بوته و با توجه به منابع تامین مواد پرورده برای پرشدن دانه ها (انتقال مجدد و فتوسنتز جاری)، بایستی با تنظیم تراکم بوته به بهینه سازی انتقال مجدد و فتوسنتز جاری مبادرت ورزید.

کلیدواژه ها:

انتقال مجدد ، دوره پرشدن دانه ، عملکرد دانه ، فتوسنتز جاری