تاثیر مراحل مختلف برداشت بر میزان و ترکیب های اسانس بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.)

بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.) گیاهی علفی، یک ساله و متعلق به خانواده Lamiaceae است. اسانس بادرشبو دارای خاصیت ضدمیکروبی و باکتریایی بوده و در صنایع داروسازی، آرایشی و بهداشتی، غذایی و عطر سازی کاربردهای فراوانی دارد. در این تحقیق، اثر زمان های مختلف برداشت بر میزان و ترکیب های اسانس مورد بررسی قرار گرفت. بذر اصلاح شده و اکوتیپ بومی گیاه بادرشبو در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی استان آذربایجان غربی واقع در شهرستان خوی به طور همزمان کشت گردید. اندام هوایی گیاه در شش مرحله برداشت و پس از خشک شدن (در سایه و هوای آزاد) اسانس گیری از آنها به روش تقطیر با آب انجام شد. به منظور جداسازی و شناسایی ترکیب های اسانس از دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. نتایج نشان داد که بیشترین درصد اسانس برای اکوتیپ بومی و اصلاح شده به ترتیب در مرحله گلدهی کامل (۵۳/۰%-۵۲/۰%) و کمترین آن در مرحله زرد شدن کل بوته (۱۷/۰%-۰۷/۰%) بدست آمد. مراحل مختلف برداشت بر روی ترکیب های اسانس رقم اصلاح شده و اکوتیپ بومی تاثیرات متفاوتی گذاشت. ترکیب های عمده اسانس ژرانیال، ژرانیول، ژرانیل استات بودند. مجموع بیشترین مقدار دو ترکیب ژرانیال و ژرانیول برای اکوتیپ بومی در مرحله ۱۰% گلدهی (۱/۶۵%) و کمترین مقدار آن (۹/۴۴%) در مرحله زرد شدن کل بوته ها بدست آمد. بیشترین مقدار ژرانیل استات (۷/۵۰%) برای رقم اصلاح شده در مرحله ۱۰% گلدهی و کمترین مقدار آن (۱/۲۸%) برای اکوتیپ بومی در مرحله ای که ۱۰ تا ۳۰ درصد گلها روی بوته ها باقی مانده بودند بدست آمد. نتایج نشان داد که مراحل مختلف برداشت بر روی درصد اسانس و ترکیب های تشکیل دهنده آن موثر است.

کلیدواژه ها:

بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.) ، اسانس ، ژرانیال ، ژرانیول ، ژرانیل استات