بررسی تنوع ژنتیکی ژرم پلاسم های گندم نان ایرانی از نظر تحمل به تنش شوری

تنش شوری یکی از تنش های غیرزنده مهم در مناطق خشک و نیمه خشک از جمله ایران می باشد. تنوع ژنتیکی بالایی میان ژنوتیپ های گندم نان ایرانی از نظر تحمل به شوری مشاهده شده است. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و صفات موثر بر  تحمل شوری، ۱۱۰ ژنوتیپ گندم نان در مزرعه تحقیقاتی مرکز ملی تحقیقات شوری، در دو شرایط بدون تنش و تنش شوری مورد ارزیابی قرار گرفتند. شوری آب آبیاری در شرایط بدون تنش و تنش شوری به ترتیب ۲ و ۱۰ دسی زیمنس بر متر بود. نتایج نشان داد که بین ژنوتیپ های مورد مطالعه تنوع ژنتیکی معنی داری وجود داشت. با توجه به نتایج تجزیه خوشه ای بر اساس صفات مورفولوژیکی و زراعی، تحت هر دو شرایط مورد بررسی ژنوتیپ ها در ۴ گروه دسته بندی شدند. با توجه به نتایج حاصل از مقایسه میانگین گروه ها در شرایط بدون تنش و تنش شوری، ژنوتیپ های شماره ۲, ۵, ۷, ۸, ۹, ۱۰, ۱۱, ۱۲, ۱۳, ۳۱, ۳۵, ۳۸, ۷۳, ۸۱, ۹۷ و ۹۸ بعنوان متحمل ترین ژنوتیپ ها به تنش شوری شناسایی شدند. از این ژنوتیپ ها می توان در مناطق شور ایران و بعنوان والدین برای بهبود ژرم پلاسم گندم برای تحمل به شوری در برنامه های اصلاحی استفاده نمود. همچنین نتایج تجزیه به عامل ها در شرایط تنش شوری نشان دهنده ارتباط مثبت صفات محتوای کلروفیل، عملکرد زیستی و شاخص برداشت با عملکرد دانه بود. به طور کلی می توان نتیجه گرفت که صفت محتوای کلروفیل برگ به علت کم هزینه بودن و اندازه گیری آسان و غیرتخریبی نسبت به سایر صفات می تواند به عنوان شاخصی مناسب در برنامه های اصلاحی برای انتخاب ژنوتیپ های با عملکرد بالا در شرایط تنش شوری در مزرعه مورد استفاده قرار گیرد.    

کلیدواژه ها:

Cluster analysis ، Factor analysis ، Genetic diversity ، Salinity stress ، Wheat ، گندم ، تنوع ژنتیکی ، تنش شوری ، تجزیه عامل ها ، تجزیه خوشه ای