تاثیر تنش رطوبتی بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم گندم

به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم گندم در شرایط مزرعه، دو آزمایش مشابه و همزمان در سال زراعی ۸۵-۱۳۸۴ در مزرعه­ی پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج و دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت جام اجرا شد. این آزمایش­ها به صورت فاکتوریل با چهار تکرار در قالب طرح  بلوکهای کامل تصادفی اجرا شد. عامل اول شامل ۹ رژیم مختلف آبیاری بر مبنای درصد تخلیه­ی رطوبتی خاک در مراحل مختلف رشد بود ( شاهد (T۱)، آبیاری در۶۰ و ۸۰ درصد تخلیه­ی رطوبتی از ابتدای طویل شدن ساقه­ ها تا پایان دوره­ی رشد (به ترتیب T۲ و T۳)، آبیاری در ۶۰ و ۸۰ درصد تخلیه­ رطوبتی در زمان گل دهی (به ترتیب T۴ و T۶)، آبیاری در ۶۰ و ۸۰ درصد تخلیه ی رطوبتی از زمان گل دهی تا پایان دوره­ی رشد (به ترتیب، T۵ و T۷)، قطع آبیاری ازگلدهی تاپایان دوره­ی رشد (T۸) و قطع آبیاری در طول دوره­ی پر شدن دانه (T۹)). عامل دوم شامل دو رقم چمران و مرودشت بود. نتایج حاصله حاکی از تفاوت بسیار معنی دار تیمارهای مختلف تنش خشکی نسبت به شاهد، از نظر عملکرد و اجزای عملکرد بود. قطع آبیاری از مرحله­ی گلدهی به بعد با ۶۴ درصد کاهش نسبت به تیمار شاهد، کمترین عملکرد دانه را سبب شد وکمترین افت عملکرد با ۱۹% کاهش نسبت به شاهد مربوط به آبیاری در ۶۰% تخلیه ی رطوبتی از ابتدای مرحله طویل شدن ساقه ها تا پایان دوره رشد بود. بر طبق این نتایج حساس­ترین مرحله رشد گیاه نسبت به تنش خشکی، مرحله­ی گلدهی و پر شدن دانه ها است. رقم مرودشت  با وجود داشتن عملکرد بالاتر در شرایط رطوبت کافی و حتی شرایط کم آبی در طول فصل رشد، نسبت به رقم چمران از قطع آبیاری آخر فصل خسارت بیشتری را متحمل شد. صفات تعداد دانه در سنبله و طول پدانکل در شرایط مطلوب رطوبتی به ترتیب بیشترین همبستگی را باعملکرد دانه نشان دادند. در تیمار قطع آبیاری از گلدهی تا پایان دوره ی رشد، وزن هزار دانه با عملکرد همبستگی مثبت و معنی داری را نشان داد. این نتیجه حاکی از آن است که تاثیر منفی تنش رطوبتی در این مرحله بر روی عملکرد، ناشی از کاهش وزن دانه بوده است.

کلیدواژه ها:

گندم ، ارقام ، قطع آبیاری ، مرحله نموی ، کم آبیاری ، شاخص برداشت