بررسی دیدگاه های مفسران در خصوص عام یا خاص بودن شریعت حضرت نوح (ع)

قرآن کریم با هدف هدایت مردم نازل شده و تمام راهکارهای ایصال به فلاح و رستگاری را در خود دارد. یکی از آن راهکارها بیان زندگی و سیره پیامبران الهی می باشد. قرآن کریم که یک کتاب تاریخی نیست در این زمینه نیز مواردی را که در راستای هدفش بودند را ذکر کرده است. یکی از آن پیامبران الهی شیخ الانبیاء و پدر دوم بشریت و پیامبر اولوالعزم حضرت نوح (ع) است. قرآن کریم در سوره های مختلف از جمله سوره اعراف، قمر، هود، مومنون و ... درباره رسالت آن حضرت و تبلیغ خستگی ناپذیر ایشان برای پیام رسانی توحید الهی و همچنین درباره طوفانی که در زبان عام و خاص شهرت دارد ذکری به میان آورده است. و یک سوره به طور خاص به اسم مبارک ایشان مرسوم شده است. در تفسیر آیات رسالت و طوفان نوح مفسران اسلامی به اختلاف عجیبی دچار شدند. مفسران اسلامی در این زمینه به دو دسته کلی تقسیم شدند. یکی کسانی که شریعت و طوفان ایشان را عام و جهانی می دانند که اکثریت مفسران شیعه و اهل سنت بر همین نظر هستند. دسته دوم از مفسران کسانی هستند که شریعت و طوفان ایشان را خاص و منطقه ای می پندارند که عده ای از مفسران اهل سنت و اندک مفسران شیعه به این دیدگاه گرانیدند. جالب است که هر دو دسته برای اثبات مطلوبشان به ظهور آیات تمسک می کنند. تحقیق حاضر بر آنست تا شخصیات هر دو دسته و نظرات و ادله قرآنی آنها را بررسی کند. پس از بررسی تفاسیر متعدد پژوهشگر به این نتیجه رسیده است که محل نزاع بین مفسران هر دو دسته اولا در مورد جهانی بودن شریعت و رسالت است نه درباره استقلال و شریعت جدید بودن. ثانیا محل نزاع درباره رسالت ایشان از آغاز بعثت تا طوفان است نه پس از از طوفان که پس از آن عام بودنش اجماعی و اتفاقی است. ثالثا فرض بر آنست که بشریت در زمان ایشان منحصر در قومش و کره خاکی منحصر در جای سکونت قومش نبوده است. کسانی که قائل به عمومیت شریعت و رسالت ایشان هستند معتقدند که آایت بسیاری ظهور در آن دارند که شریعت و رسالت ایشان جهانی و عالمی بوده و ایشان موظف به پیام رسانی به تمام اهل زمین در زمانش بوده است. همچنین این دسته مفسران عقیده دارند که طوفان ایشان نیز منطقه ای نبوده بلکه فراگیر به تمام کره خاکی بوده است. ادله قرآنی این دسته مفسران برچند دسته اند. یک آیاتی که ظهور در جهانی بودن طوفان و دلات بر هلاکت تمام اهل زمین دارند که از آنها هم عمومیت طوفان و هم عمومیت رسالت ایشان استنباط می شود. دوم آیاتی که ظهور در خاص بودن رسالت ایشان به سوی قومش دارند. قابل تاویل هستند و مراد از قوم قبیله یا قوم خاصی مراد نیست. سوم آیاتی که حضرت نوح (ع) را جزو پنج پیامبران اولوالعزم معرفی می کنند و بنظر این دسته مفسران لازمه اولوالعزم بودن پیامبر جهانی و عام بودن شریعت و رسالت ایشان است. در مقابل این دسته از مفسران که اکثریت مفسران شیعه و اهل سنت را تشکیل می دهد عده ای از مفسران اهل سنت و شیعه قائل به خاص و منطقه ای و قومی بودن رسالت و شریعت ایشان و همچنین طوفان ایشان هستند. ادله قرآنی این دسته از مفسران دو گونه هستند. یکی آیاتی که رسالت ایاشن به سوی قوم را بیان می کنند. دوم آیاتی که قائلین به عمومیت طوفان برای اثبات نظر خود آوردند قابل تاویل هستند و از آنها می توان خاص بودن طوفان را استنباط کرد.

کلیدواژه ها:

نوح ، عام و خاص ، شریعت و رسالت ، طوفان ، مفسران ، ادله