بررسی تبخیر-تعرق واقعی و ضرایب گیاهی برنج ارقام هاشمی و شیرودی در شهرستان ساری

به منظور مدیریت بهینه و مناسب بر منابع آبی استان­های شمالی کشور، اندازه­گیری مقدار تبخیر-تعرق واقعی گیاه برنج از اهمیت بالایی برخوردار است. این پژوهش در سال زراعی ۹۸-۱۳۹۷ در اراضی شالیزاری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری برای اندازه­گیری تبخیر-تعرق واقعی و ضریب گیاهی دو رقم برنج (هاشمی و شیرودی) با استفاده از شش عدد لایسیمتر زهکش­دار طراحی و احداث شد. پس از کشت برنج در درون لایسیمترها، ، مقادیر بارندگی، آب آبیاری و نشت عمقی در دوره­های پنج روزه اندازه­گیری شد. نتایج بدست آمده از لایسمترها نشان از تفاوت مقادیر نیاز آبی و نفوذ عمقی در دوره رشد (از مرحله نشا تا برداشت) در ارقام هاشمی و شیرودی داشت به طوری که میزان نیاز آبی این ارقام در طول دوره رشد به­ترتیب ۳۵۱ و ۳۹۷ میلی­متر و نفوذ عمقی در این ارقام به ترتیب ۴۸ و ۹۷  میلی­متر بدست آمد. همچنین با مقایسه تبخیر-تعرق واقعی اندازه­گیری شده در لایسیمتر و تبخیر-تعرق مرجع محاسباتی ۱۴ روش غیرمستقیم، ضرایب گیاهی برای ارقام هاشمی و شیرودی حاصل شد. ضرایب گیاهی استخراج شده در این پژوهش با در نظر گرفتن رقم و روش برآورد تبخیرتعرق مرجع، بین ۷۳/۰ تا ۱۲/۱ برای مرحله ابتدایی، ۸۳/۰ تا ۴۱/۱ برای مرحله میانی و ۶۴/۰ تا ۱۵/۱ برای مرحله انتهایی متغیر بود. همچنین متوسط درصد خطای تخمین(PE) ضریب گیاهی در مقایسه با ضریب گیاهی توصیه شده توسط فائو به ترتیب طی مراحل ابتدایی، میانی و انتهایی ۱۱%، ۱۱% و ۸% در رقم هاشمی و ۱۵%، ۲۳% و ۱۶% در رقم شیرودی بدست آمد که ضرورت استخراج ضرایب گیاهی ارقام مختلف برنج را بر مبنای شرایط محلی، نشان می داد. ضرایب حاصل از این پژوهش می­تواند برای برآورد نیاز آبی ارقام هاشمی و شیرودی بر پایه روش­های غیر مستقیم در طراحی پروژه­های آبی و برنامه­ریزی تحویل آب در شبکه آبیاری و زهکشی در منطقه پژوهش استفاده شود.

کلیدواژه ها:

نیاز آبی برنج ، تبخیر-تعرق مرجع ، لایسیمتر ، شالیزار