ارزیابی تناسب زمین جهت بهینه یابی محل دفن پسماند شهری با تاکید بر فاکتورهای طبیعی (نمونه موردی : شهر جغتای)

در ایران روزانه بالغ بر۴۸ هزار تن پسماند تولید می شود (سه برابر استاندارد جهانی)؛ که هر روز هزینه هنگفتی را بر مخارج شهرداری ها تحمیل می­کند. ارتقاء بخش جغتای به شهرستان در سال ۱۳۸۶، افزایش جمعیت شهری و به تبع آن تولید پسماند را در پی داشت؛ از سوی دیگر منطقه مورد مطالعه بر روی رسوبات آبرفتی بسیار حاصلخیز دشت جوین-جغتای قرار دارد، لذا نیازمند بهینه یابی سایت دفن پسماند در مناسب­ترین محدوده هستیم تا کمترین ضررو زیان را به محیط زیست گیاهی، جانوری و انسانی وارد نموده و از نظر فاکتورهای اقتصادی، کاربری، و دسترسی در نقطه ایده آلی قرار داشته باشد. در این تحقیق با استفاده از نقشه های توپوگرافی، زمین­شناسی، آمار و اطلاعات اقلیمی و جمعیتی و هیدورولوژیکی و تصاویر ماهواره ای، پایگاه داده های مکانی (Geodatabase) در نرم افزار ARC.Map .۱۰.۵  طراحی، لایه­های رقومی ۱۱ فاکتور تاثیرگذار در زیرشاخه های ژئومورفولوژیکی، زمین شناسی، هیدرواقلیم، زیست محیطی و دسترسی ساخته شد. در ادامه با نظرسنجی از متصصان و صاحب­نظران شهری، به معیارها وزن های مناسب و شایسته اعطا و در نهایت با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) بهترین عرصه ها برای دفن پسماند پیشنهاد شد. با تحلیل داده های جمعیتی مشخص شد با توجه به نرخ رشد جمعیت در خلال سال های ۸۵-۹۵، جمعیت شهر جغتای در سال ۱۴۱۵ به ۱۷۰۳۰نفر خواهد رسید و در این بازه زمانی ۴۳۸۰۰ تن زباله تولید خواهد شد . لذا محدوده ای به وسعت ۲ هکتار برای دفن زباله نیاز است. نتایج تحقیق نشان می­دهد ۴۳ کیلومتر مربع از بخش مرکزی جغتای مناسب برای ایجاد سایت دفن پسماند می باشد. که از این میان مناطق پایین دست روستاهای دستوران و جبله بهترین اراضی بدین منظور معرفی می گردد، همچنین با توجه به دسترسی مناسب، حاشیه جنوب غربی شهر جغتای مناسب برای دپوی موقت زباله، احداث واحد تفکیک پسماند و یا واحد تولید کمپوست می­باشد.

کلیدواژه ها:

جغتای ، دفن پسماند ، بهینه یابی ، تحلیل سلسله مراتبی