تخمین حداکثر عمق آبشستگی در پایاب حوضچه آرامش (مطالعه موردی: بند سنگی- ملاتی حوزه آبخیز زیارت گرگان)

بندهای سنگی ملاتی سازه هایی هستند که جهت تنظیم شیب و مهار فرسایش آبراهه ها بکار گرفته می شوند. در این تحقیق برای تخمین حداکثر عمق آبشستگی در پایین دست سازه سنگی ملاتی زیارت با وجود ۲ ردیف لوله جهت عبور آب بالادست به پایین دست در بدنه بند، مدل فیزیکی سازه در مقیاس۱:۲۰ ساخته شد. بمنظور شبیه سازی جریان در طول مدت عمر مفید این سازه ها، آزمایشها برای حالتی که لوله ها به تنهایی جریان را به پایین دست منتقل نمایند و حالتی که پس از تله اندازی رسوبات و پر شدن لوله ها، جریان از روی سرریز عبور می کند، مورد شبیه سازی قرار گرفت. نتایج آزمایش زمان تعادلی ۴۸ ساعته نشان داد که ۹۴ درصد حداکثر عمق آبشستگی حداکثر در ۸ ساعت اولیه آزمایش اتفاق افتاده است. همچنین حداکثر عمق آبشستگی به اندازه ۱۳۰میلیمتر ( معادل دو متر و شصت سانتیمتر در مقیاس واقعی) درحالت انسداد لوله ها اتفاق می افتد. در این شرایط پرش هیدرولیکی به پایین دست حوضچه آرامش منتقل شده، عمق آبشستگی افزایش یافته و در عرض کانال نیز گسترش می یابد و کم ترین عمق آبشستگی در حالتی که آب از سری لوله های پایین عبور می کنند، اتفاق می افتد. در این شرایط پرش هیدرولیکی داخل حوضچه قرار می گیرد. همچنین حداکثر عمق آبشستگی به عمق آب در پایاب سازه برای حالتی که جریان از روی سرریز و لوله ها همزمان عبور کند، حدود ۲/۲ و برای زمانی که تنها جریان از درون لوله ها به پایین دست منتقل شود، حدود ۶۲/۰ است.

کلیدواژه ها:

: آب شستگی ، مصالح رودخانه ای ، بندسنگی ملاتی ، رودخانه زیارت ، مدل فیزیکی