تبخیر از دریاچه ها و مخازن سدها: برآوردهای بیلان انرژی، ارزیابی روش های تابش دما و روابط ترکیبی

برنامه ریزی، مدیریت و بهره برداری از ذخایر سدها به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک نیاز به برآوردهای مطمئن از تبخیر دارد. این وضعیت در شرایطی مانند سد دوستی که منبع استراتژیک تامین بخش وسیعی از آب شرب مشهد نیز می باشد، اهمیتی دوچندان می یابد. در این تحقیق تلاش شده است با استفاده از بیلان انرژی دریاچه سد دوستی، میزان تبخیر برآورد گردیده و در عین حال برخی روش های دمایی و ترکیبی، مورد ارزیابی قرار گیرند. به این منظور ۱۰ روش معتبر برآورد تبخیر در قالب گروه هایی مبتنی بر بیلان انرژی، تشت، تابش ـ دما و روش های ترکیبی مورد استفاده قرار گرفت. با توجه به کمبود داده های مورد نیاز، به ویژه برای بیلان انرژی و برخی روش های منتخب، اندازه گیری های میدانی از دریاچه سد دوستی برای دوره زمانی یک ساله،انجام گردید. نتایج بیلان انرژی به عنوان روش استاندارد، میزان تبخیر سالانه را درحدود ۹/۶۹ میلیون مترمکعب از دریاچه سد دوستی برآورد نمود. سایر روش ها مقدار تبخیر سالانه رادر حدود ۳۹ تا ۹۹ میلیون مترمکعب برآورد نموده اند. نتایج ارزیابی شدت تبخیر حاصل از روش های مورد استفاده در مقیاس زمانی روزانه و ماهانه، حاکی از ضعف برخی معادلات ترکیبی و نیز داده های مربوط به تشت می باشد. از طرفی حصول نتایج نسبتا دقیق از روش هایی که صرفا تکیه بر داده های دمایی و یا تابشی (جنسن ـ هیز و مککینک) دارند از نتایج قابل توجه این تحقیق است؛ دقت این روش ها با توجه به کمبود شدید داده های مورد نیاز، قابل اعتماد و در دسترس در اغلب دریاچه ها و مخازن سدها می تواند در بهبود برنامه ریزی ها و مدیریت این سامانه های آبی، راه حلی نوید بخش باشد.  

کلیدواژه ها:

بیلان انرژی ، روش های ترکیبی ، روش های تابش ـ دما ، سد دوستی