پیش بینی تغییرات تبخیر واقعی سالانه در مناطق خشک با استفاده از چارچوب اصلاح شده بادیکو (مطالعه موردی: حوضه آبریز نیشابور-رخ)

تعیین و پیش­بینیمولفه­های بیلان آب به­ویژه تبخیر واقعی در حوضه­های آبریز اهمیت زیادی در ارایه راهکارهای مدیریتی و برنامه­ریزی­های سازگاری با تغییر اقلیم دارد. مدل­های هیدرولوژیکی توزیعی یا فیزیک-مبنا بسیار پیچیده بوده و برای تخمین مولفه­های بیلان آب نیازمند داده­های فراوانی می­باشند. هم­چنین دقت و کیفیت داده­های ورودی تاثیر زیادی بر میزان دقت این مدل­ها دارد. در برخی موارد نیازی به داشتن تخمین­ بسیار دقیق مولفه­های بیلان نیست و برای اهداف مدیریتی داشتن تخمین اولیه از تبخیر و رواناب در مقیاس سالانه کافی می­باشد. به همین دلیل استفاده از مدل­های یکپارچه مفهومی در مطالعات اولیه هیدرولوژی گسترش یافته است. یکی از مدل­های یکپارچه ساده که کاربرد آن در سطح جهان گسترش زیادی یافته، منحنی­های بادیکو می­باشد. منحنی­های بادیکو برای حوضه­های دارای شرایط پایدار که در آن­ها تغییرات ذخیره آب ناچیز فرض می­شود، قابل استفاده می­باشد. با گسترش استفاده از چارچوب بادیکو مدل جدیدی (مدل Greve et al., ۲۰۱۶) ارائه شده است که با تغییر شرایط مرزی بتواند در مقیاس­های زمانی کوچک و در شرایطی که تغیییرات ذخیره آب قابل صرف­نظر کردن نیست، مقدار تبخیر حوضه را تخمین بزند. در پژوهش حاضر با توجه به شرایط ناپایدار حوضه نیشابور- رخ، مدل جدید ارائه شده با استفاده از داده­های بارش، تبخیر پتانسیل و تبخیر واقعی واسنجی و سپس مقدار تبخیر برای دوره پایه (۱۳۵۱-۱۳۵۰ تا ۱۳۸۴-۱۳۸۳) و دوره آینده (۱۳۹۶-۱۳۹۵ تا ۱۴۲۹-۱۴۲۸) با استفاده از مدل اقلیمی به دست آمده از پروژه CORDEX تخمین زده شد. میانگین پارامترهای مدل گریو و همکاران (  و ) با توجه به تبخیر واقعی به دست آمده از مدل SWAT به ترتیب برابر ۲۴/۰ و ۵۴/۱ به دست آمد. نتایج بررسی تغییر اقلیم نشان داد که مقدار بارش در دوره آینده ۴۸/۰ درصد کاهش و دمای متوسط، تبخیر پتانسیل و تبخیر واقعی به ترتیب ۲۵/۱۱، ۶۶/۴ و ۱۱/۲ درصدافزایش خواهد یافت.

کلیدواژه ها:

بادیکو ، تبخیر ، تغییر اقلیم ، CORDEX ، SWAT ، حوضه نیشابور- رخ