آسیب شناسی کیفر سلب حق حیات با رویکرد تحولی الغا وتعدیل مجازات حول سند تحول قضائی

از بدو خلقت انسان تاکنون شدید ترین نوع مجازات بشری که صرفنظر از عادلانه یاظالمانه بودن و چگونگی نحوه اجرای آن، با چالشها و مخالفت هایی همراه بوده، مجازات سلب حیات است. همه انسانها برخوردار از حق حیات هستند. سلب این حق خدادادی با اعمال مجازات شرعی یا قانونی در ادیان وحکومتهای مختلف برای افراد و خانواده آنها زیان بار بوده و تبعات اجتماعی و روانشناختی زیادی را در پی دارد. اعمال این نوع کیفر در طول ادوار گذشته هر گز مانع از ارتکاب جرائم دارای مجازات سلب حیات نشده است. در اسلام علاوه بر مجازات اعدام ناشی از احکام تعزیری، اعدام های شرعی ناشی از جرائم حدی و قصاص نفس در قوانین جزایی، احصا گردیده. با توجه به پیشرفت علم و فناوری های نوین، اصلاح و تدوین آئین نامه هایی راجع به نحوه اجرای احکام کیفری ، برای این نقیصه مبنی برا صلاح قوانین مرتبط، به جز در موارد بسیار محدود گام موثری برداشته نشده. لزوم رعایت حقوق بشریت در جوامع مختلف و حفظ کرامت و ارزشهای ذاتی انسان ، اصلاح قوانین منصفانه را در راستای رسمیت واحیا حق حیات انسانها با اعمال مجازاتهای اثرگذار به منظور حرمت خون آدمیت ایجاب می نماید. در ایران با مثلث کیفر سلب حیات (اعدام حدی، اعدام تعزیری و قصاص نفس مواجه هستیم. با عنایت به اینکه دو نوع کیفر حدی و قصاص برگرفته از شرع مقدس اسلام است، صرفنظر از عدم امکان لغو، تعدیل یا اعمال مجازات جایگزین آنها در شرایط خاصی منجمله «توبه وعفو» پیش بینی شده است، لیکن در اعمال و اجرای اعدام تعزیری تعیین مجازات های جایگزین راحت تر صورت خواهد گرفت. در این مقاله حسب اقتضای ضرورت رعایت حق حیات بشر از حیث بر خورداری از قوانین عادلانه ، الغا و یا اعمال مجازاتهای غیر از کیفرهای سالب حیات و به حداقل رساندن آنها به طور عام در تمام جوامع و به نحو خاص در ایران مورد بررسی قرار گرفته و پیشنهاداتی کاربردی به منظور تحول نوین در زمینه قانونگذاری و اصلاح کیفرا عدام، حول سند تحول قضائی ارائه می گردد.

کلیدواژه ها:

سلب حیات ، کیفر ، حقوق بشر ، اعدام ، سند تحول