نشانه های ژئومورفولوژیکی تغییرات اقلیمی کواترنر منطقه گرگان (خزر شرقی)

حقانیت کواترنر بعنوان یک اصل بنیادی در تفسیرهای موفوکلیماتیک، نتیجه تغییرات شدید و متوالی اقلیم و فرایندهای فرسایشی و پیامدهای زیست محیطی و اقتصادی – اجتماعی آن در کواترنر است. منطقه گرگان که محل تلاقی سه پدیده بزرگ مولفوکلیماتیک البرز – خزر – قره قوم می باشد، موزاییک پیچیده ای از مجاورت و تداخل عوارض ژئومورفولژیکی طبیعی و انسانی (تمدن 6500 ساله) شاخص تغییرات اقلیمی و سیستم های فرسایشی کواترنر و دوره های باستانی است. این منطقه با وجود برخی ابهامات و پارادوکس های ویژه حوضه خزری، آینه ای شفاف و پالمیسستی کلیدی برای تفسیر رخدادهای دیرینه و بازسازی الگوی تغییرات اقلیم و سیستم های فرسایش منطقه ای (خزری – البرزی) کواترنر فراهم می نماید. اوستانیسم ویژه خزر، تشکیل افقهای اکسیدی و هوموسی در خاکها و جبهه عمیق هوازدگی در سنگها، تحول شبکه آبراهه ها، تناوب رسوبات بادی – رودخانه ای – دریائی ، سیرکهای یخچالی و روانه های گلی ، تپه های ماسه ای قاره ای و ساحلی با ترکیب وش کل متفاوت، پلایاها، مواد لسی و تپه های باستانی مطبق، و کارست گرم و سرد از نشانه های بارز ژئومورفولوژیکی مواریث اقلیمی کواترنر منطقه بشمار میروند. گرادیانهای اقلیمی و فرسایشی منطقه در طول کواترنر از نظر شدت و قلمرو ارتفاعی و عرضی، نوسان شدیدی داشته است. در حال حاضر، گرادیان مورفوکلیماتیک جنوبی – شمالی در یک فاصله 50 کیلومتری از کوه تا دشت ، بسیاری از سیستم های فرسایشی و چشم اندازهای ژئومورفولوژیک نیمکره شمالی را بصورت طبقات ارتفاعی نوارهای عرضی متراکم، عرضه میدارد. در این مقاله، شرایط اقلیمی کواترنر منطقه گرگان (بویژه آبخیز قره سو) بر اساس شواهد و مواریث ژئومورفولوژیکی بازسازی و از طریق حدود ارتفاعی و گسترش عرضی، نقشه بندی شده است.

کلیدواژه ها:

تغییرات اقلیمی ، حقانیت کواترنر ، سیستم های مولوکلیماتیک ، مواریث و نشانه های ژئومورفولوژیک ، پالیمپست ، تپه های باستانی ، اوستاتیسم خزری