اثر کم‌آبیاری و تراکم یولاف وحشی (Avena ludoviciana) بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم

با توجه به محدودیت منابع آب و تاثیر منفی کمبود آب و رقابت علف‌های هرز بر عملکرد گندم، بررسی خصوصیات گیاه گندم تحت تاثیر کمبود آب و رقابت علف هرز از اهمیت خاصی برخوردار است. آزمایش مزرعه‌ای به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی به منظور بررسی تاثیر کم‌آبیاری (سه رژیم آبیاری مشتمل بر تأمین 100، 80 و 60 درصد نیاز آبی گندم به‌عنوان عامل اصلی) و تراکم علف هرز یولاف وحشی (چهار تراکم یولاف شامل تراکم صفر، 20، 40 و 80 بوته در متر مربع به‌عنوان عامل فرعی) در مرکز تحقیقات کشاورزی استان سمنان (شاهرود) انجام شد. نتایج نشان داد که اثر کم‌آبیاری و افزایش تراکم یولاف بر تعداد سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، طول سنبله، ارتفاع بوته، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و بهره‌وری آب معنی‌دار بود. کاهش میزان آب مصرفی به 60 درصد نیاز آبی به‌ترتیب کاهش 59/38 و 64/11 درصدی عملکرد دانه و بیولوژیک گندم در تراکم 80 بوته یولاف در متر مربع را به دنبال داشت. افزایش تراکم یولاف تا 20 بوته در متر مربع تاثیر معنی‌داری بر عملکرد دانه و بیولوژیک گندم نداشت در حالی‌که افزایش تراکم به 80 بوته در متر مربع در رژیم کم‌آبیاری تأمین 60 درصد نیاز آبی موجب کاهش 3/52 و 2/26 درصدی عملکرد دانه و بیولوژیک نسبت به شاهد (100% نیاز آبی) و تراکم صفر یولاف شد. تعداد سنبله در واحد سطح همبستگی مثبت و معنی‌داری (r=0.97 **) با عملکرد داشت. همچنین نتایج نشان داد که کم‌آبیاری به میزان تأمین 80 درصد نیازآبی گندم علی‌رغم کاهش 9 درصدی عملکرد دانه با صرفه‌جویی 12 درصدی آب موجب افزایش 6/4 درصدی بهره‌وری آب (نسبت عملکرد دانه به آب مصرفی) نسبت به شرایط مطلوب رطوبتی شد در حالی‌که با کاهش میزان آب آبیاری به 60 درصد نیاز آبی، بهره‌وری آب نسبت به شرایط مطلوب رطوبتی 6/13 درصد کاهش یافت. آزمایش حاضر نشان داد که امکان دارد کاهش میزان آب به 80 درصد نیاز آبی در شرایط محدودیت منابع آبی بتواند ضمن صرفه‌جویی در مصرف آب به ثبات تولید نیز در این شرایط کمک نماید. 

کلیدواژه ها:

ارتفاع ، بهره وری آب ، تعداد سنبله ، تنش خشکی ، علف هرز