دانش بومی مدیریت و مهار سیلاب در باغستان سنتی قزوین: سزاوار نگاهی نو در زمینه حفاظت و احیا

سال انتشار: 1398
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 462

فایل این مقاله در 8 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

این مقاله در بخشهای موضوعی زیر دسته بندی شده است:

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

RWCS08_079

تاریخ نمایه سازی: 19 اسفند 1399

چکیده مقاله:

در مناطق خشك و نيمه خشك جهان از جمله ايران، بهره برداري از سيلاب، يكي از راه هاي متداول تأمين آب براي كشاورزي بوده و نقش مؤثري در تغذيه آب هاي زيرزميني، تثبيت خاك آبرفتي و احيا و تقويت پوشش گياهي دارد. باغستان سنتي قزوين نمونه اي از سامانه هاي پخش سيلاب با قدمتي بيش از هزار سال است. شهر قزوين در دامنه كوهپايه هاي البرز و بروي مخروط افكنه رودخانه هاي فصلي واقع شده و باغات بدون حصار باغستان به عنوان بزرگ ترين آبخوان منطقه و سامانه كارآمد پخش سيلاب به صورت حلقه سبزي براي حفاظت از شهر در برابر سيلاب اين رودخانه ها احداث شده است. اين باغات عليرغم تخريب و كاهش سطح قابل توجه، همچنان در سه طرف شهر به وسعت 2500 هكتار وجود دارد. آبياري سيلابي منحصر به فرد باغستان موجب تثبيت مرتب و مداوم خاك هاي حاصلخيز آبرفتي و نيز تغذيه سفره هاي آب زيرزميني مي شود. باغات به صورت حوضچه هايي در كنار هم قرار گرفته و با مرزهايي به ارتفاع حدود يك متر از هم جدا مي شوند. در فصل بارندگي، باغات به نوبت تا ارتفاع كرت ها پر آب شده كه اين آب به مرور در خاك نفوذ مي كند. درختان بادام و پسته باغستان و بوته هاي انگور با يك و حداكثر دوبار آبياري در ماه هاي با ميزان تبخير بسيار پايين، به حيات خود ادامه داده و بهره وري اقتصادي دارند. سيستم بومي مديريت آب باغستان سنتي قزوين در فهرست آثار ناملموس ملي به ثبت رسيده است. اميد است آبخوانداري و روش آبياري باغستان سنتي قزوين به جايگاه درخور خويش در اولويت هاي راهبردي مديريت آب استان دست يابد.

نویسندگان

مریم شهبازی

دانشیار زیست شناسی گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

شکوه کرمانشاهانی

عضو هیات علمی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)،

حامد احمدی

دانشیار محیط زیست، دانشگاه علوم کارشناس ارشد طراحی محیط زیست، دانشکده محیط زیست

حمیدرضا رضایی

دانشگاه تهران کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.